آسیب‌شناسی آزادی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید، نسخهٔ فعلی این صفحه است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۴ ویرایش شده است. آدرس فعلی این صفحه، پیوند دائمی این نسخه را نشان می‌دهد.

(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

آزادی اگر دارای مرز باشد دچار آسیب نمی شود. یکی از آسیب‌های آن فهم نادرست از آزادی است و آسیب اساسی‌تر کج فهمی و بدفهمی از آن است. قلمرو و مرز آزادی وابسته به تعریف و ملاک آزادی است. وقتی آزادی بر اساس اسلام تعریف شد و ملاک آن الهی باشد؛ مرزهای آن نیز بر همان اساس تعیین می‌گردد.

مقدمه

آزادی همچون هر امر ارزشمند دیگر ممکن است دچار آسیب‌هایی شود و به پیامدهای ناخواسته و نامطلوبی منجر شود. یک آسیب در فهم معنای آزادی، محدود کردن آن در حوزه سیاسی و عدم توجه به دیگر ابعاد آزادی اجتماعی است[۱]. اما آسیب اساسی‌تر، بدفهمی از آن است. توهم تعارض آزادی با دین یکی از این بدفهمی‌هاست. این بدفهمی دو موضع نسبت به آن ایجاد کرده است: موضع ترس از آزادی و موضع نگاه غربی به آزادی و اباحی‌گری[۲]. به هیچ وجه پذیرفتنی نیست که بر اساس مصلحتی پنداری، آن هم خارج از حدود قانونی و ایمان رایج، محدودیتی برای آزادی قایل شده، کوبیدن دین به نام آزادی نیز خطرناک است و نمی‌توان با سوء استفاده از آزادی، دین را مخدوش کرد[۳]. عدم تعادل در مطالبه ارزش‌هایی چون آزادی، امنیت، دین و استقلال یک آسیب جدی است و همگان، به ویژه دستگاه‌های حکومتی، در این مورد مسئول‌اند[۴].

دشمن و دوستانِ دشمن نیز با سوء تعبیر از آزادی، سوء استفاده زیادی می‌کنند از جمله اینها تشدید فضای اختلاف و تشنج، تشویش افکار عمومی[۵]، ایجاد بدبینی نسبت به نظام و تضعیف اعتماد به مسئولان[۶]، شبهه افکنی[۷]، ترویج فرهنگ بیگانه[۸]، میراندن روح امید[۹]، بزرگ‌نمایی قضایای کوچک[۱۰]، توهین به نهادهای اصلی کشور[۱۱]، بدگویی آشکار و صریح از اشخاص[۱۲]، ترویج منکرات و فحشا و بی‌بندوباری[۱۳] و … است. جلوگیری از سوء استفاده‌ها به معنای این نیست که دشمنان نظام و مخالفان اسلام نمی‌توانند در این نظام زندگی کنند.

باید توجه داشت که دشمن و دوستان دشمن قابل اعتماد نیستند و آزادی‌خواهی آنان را نمی‌توان باور کرد[۱۴].[۱۵]

مرزهای آزادی

قلمرو و مرز آزادی وابسته به تعریف و ملاک آزادی است. وقتی آزادی بر اساس اسلام تعریف شد و ملاک آن الهی باشد؛ مرزهای آن نیز بر همان اساس تعیین می‌گردد. مرزهای آزادی با فهم صحیح از قرآن و حدیث به دست می‌آید[۱۶].

اساسی‌ترین مرز آزادی اصل اسلام است. بنابراین، سوق مردم به بی‌ایمانی و عقاید مخالف اسلام و اشاعه فساد فکری آزاد نیست و آن خیانت است[۱۷]. حد آزادی حدودی است که اسلام تعیین کرده است و در درون آن مرزهاست که آزادی باید استفاده شود[۱۸].

اخلاق یکی از فارق‌های اساسی دیگر میان آزادی اسلامی و آزادی لیبرالی غربی است. در لیبرالیسم غربی حقیقت و ارزش‌های اخلاقی نسبی است و اعتقاد به ارزش‌های اخلاقی بر عدم اعتقاد به آنها ترجیح ندارد اما در اسلام، ارزش‌های اخلاقی و معنوی مرز آزادی‌اند[۱۹].

منابع

پانویس

  1. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با جمعی از اعضای تشکل‌ها، کانون‌ها، نشریات، هیئت‌های مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی، ۱۵/۸/۱۳۸۲.
  2. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم فارغ التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، ۱۲/۶/۱۳۷۷.
  3. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در ۲/۱۲/۱۳۶۸.
  4. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۳/۲/۱۳۷۹.
  5. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۴/۱۰/۱۳۷۷.
  6. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار جوانان در مصلای بزرگ تهران، ۱/۲/۱۳۷۹.
  7. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در جلسه پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی، ۴/۱۲/۱۳۷۷؛ مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای سید محمد خاتمی، ۱۱/۵/۱۳۸۰.
  8. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای سید محمد خاتمی، ۱۱/۵/۱۳۸۰.
  9. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار جوانان در مصلای بزرگ تهران، ۱/۲/۱۳۷۹.
  10. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار نمایندگان هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی، ۲۷/۳/۱۳۸۳.
  11. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار جوانان در مصلای بزرگ تهران، ۱/۲/۱۳۷۹.
  12. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در جلسه پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی، ۴/۱۲/۱۳۷۷.
  13. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای سید محمد خاتمی، ۱۱/۵/۱۳۸۰.
  14. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مردم مشهد و زائران حضرت علی بن موسی الرضاS در صحن حضرت امام خمینی ۱/۱/۱۳۷۸؛ دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، ۱۹/۴/۱۳۷۹؛ اجتماع بزرگ مردم قم، ۱۴/۷/۱۳۷۹.
  15. حسنی، ابوالحسن، مقاله «آزادی اسلامی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲، ص ۱۱۷۷.
  16. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم فارغ التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، ۱۲/۶/۱۳۷۷.
  17. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم فارغ التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، ۱۲/۶/۱۳۷۷؛ دیدار فرماندهان «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، ۲۴/۶/۱۳۷۷.
  18. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم فارغ التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، ۱۲/۶/۱۳۷۷.
  19. حسنی، ابوالحسن، مقاله «آزادی اسلامی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲، ص ۱۱۸۰.