خوش‌رویی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث فضایل اخلاقی است. خوش‌رویی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: خوش‌رویی در اخلاق اسلامی - خوش‌رویی در معارف دعا و زیارات - خوش‌رویی در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
خوش‌رویی، یعنی با روی گشاده و لبخندزنان ظاهر شدن؛ ویژگی ارزشمندی است که هزینه کم دارد و سود بسیار. از منظر منابع و متون دینی هم این ویژگی صفتی ممدوح و شایسته تلقی شده است. امام صادق (ع) فرموده است: «سه چیز است که هر کس یکی از آنها را نزد خدا برد، خدا بهشت را بر او واجب کند: انفاق در حال تنگدستی، خوش‌رویی برای همه مردم و انصاف دادن از خود (یعنی حق را بگوید اگرچه بر زیان او باشد)»[۱].
به این ترتیب می‌توان خوش‌رویی را جزو محاسن ادب و خُلق نیکویی به شمار آورد که آموزه‌های ارجمند صحیفه انسان را به سوی آن دعوت می‌کند. در نیایش‌های صحیفه سجادیه در یک جا از کلمه بشاشت یا همان خوش‌رویی استفاده شده و آن در مورد افرادی است که علی‌رغم خبث باطن، چاپلوسانه با روی گشاده برخورد می‌کنند و در واقع خوش‌رویی را سپری برای ضربه زدن قرار داده‌اند: «ای خداوند من، چه بسا دشمن ستمگر که با مکاید خویش مرا بیازارد... و در همان حال که با گشاده‌رویی چابلوسی می‌کرد با نگاه خشم‌آلودش در من می‌نگریست»[۲].[۳].[۴]
نقش گشاده‌رویی در ایجاد روابط کارآمد
سلام، مقدمه‌ای برای آشنایی است که با مصافحه، فشردن دست و... ارتباط سطحی و ابتدایی به یک ارتباط عمیق و بادوام تبدیل می‌شود. گشاده‌رویی از جمله اموری است که در استمرار و استحکام این رابطه بسیار مؤثر است.
پیامبر(ص) همیشه تبسم بر لب داشت و به دیگران نیز سفارش می‌کرد تا همواره متبسم باشند و هم‌دیگر را با چهره‌ای گشاده ملاقات کنند[۵].
از امام باقر(ع) روایت است که روزی شخصی خدمت رسول خدا(ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله! مرا نصیحت کن. حضرت ضمن سفارش‌ها و نصیحت‌های خود به آن مرد فرمود: «برادرت را با گشاده‌رویی ملاقات نما»[۶].[۷]
پی‌آمدهای اجتماعی گشاده‌رویی
ایجاد محبت
انسان با گشاده‌رویی می‌تواند در جامعه محبوب شده، محبت مردم را کسب کند. از رسول خدا(ص) روایت شده که فرمود: از جمله اموری که موجب محبت می‌شود، ملاقات با گشاده‌رویی است[۸].
همان‌گونه که انسان با کمک کردن مادی می‌تواند طرف را شاد کند، با گشاده‌رویی نیز می‌تواند همان کار را انجام دهد. حضرت فرمود: شما که نمی‌توانید اموال خود را به همه مردم گشایش دهید، پس با چهره باز و رویی خوش با آنها برخورد کنید[۹].
از بین بردن کینه
پیامبر اسلام(ص) فرمود: گشاده‌رویی کینه را از بین می‌برد: «حُسْنُ الْبِشْرِ يَذْهَبُ بِالسَّخِيمَةِ»[۱۰].
جذب افراد
شخصی در جامعه محبوب و در برقراری ارتباط بسیار موفق است که گشاده‌رو باشد. همه از انسان ترش‌رو فرار می‌کنند؛ به همین دلیل او در جامعه همیشه منزوی است. وی اگر به مردم شیرینی هم بدهد، مردم او را دوست ندارند.
این گشاده‌رویی است که موجب جلب دوستان و استحکام پیوند دوستی و مایه انس می‌شود. اسلام همواره مسلمانان را توصیه کرده است تا با هم‌دیگر برخوردی شایسته داشته باشند و از ترش‌رویی پرهیز کنند که خداوند ترش‌رو را دوست ندارد: «عَلِيٍّ(ع): قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) يَقُولُ: إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الْمُعَبِّسَ فِي وَجْهِ إِخْوَانِهِ»[۱۱].[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ اصول کافی، ج۳، ص۱۶۱.
- ↑ نیایش چهل‌و‌نهم.
- ↑ اصول کافی، محمد بن‌یعقوب کلینی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، تهران، ۱۳۶۹، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم.
- ↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «خوش‌رویی»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۰۶.
- ↑ سیره نبوی، ج۳، ص۱۷۷.
- ↑ «الْقَ أَخَاكَ بِوَجْهٍ مُنْبَسِطٍ»؛ بحارالانوار، کتاب العشره، باب حسن المعاشره، ح۳۸.
- ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص 23-24.
- ↑ وسائل الشیعة، ج۸، باب ۳۰ من ابواب العشره، ح۲.
- ↑ وسائل الشیعة، ج۸، باب ۱۰۷ من ابواب العشره، ح۴.
- ↑ بحارالانوار، کتاب العشره، باب حسن المعاشره، ح۴۱.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۱.
- ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص 24-25.