قاسم بن حسن یقطینی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام هادی است. قاسم بن حسن یقطینی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قاسم بن حسن یقطینی در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابومحمد قاسم بن حسن بن علی بن یقطین یقطینی شعرانی قمی از موالی قبیله بنی اسد بود و در شهر قم سکونت داشت. او را از اصحاب امام هادی(ع) شمرده‌اند. وی از امام رضا(ع) نیز نقل حدیث کرده است. کسانی چون برقی و احمد بن محمد بن عیسی از وی روایت کرده‌اند. نجاشی به نقل از ابن ولید، او را در نقل روایت ضعیف دانسته و نیز علامه به نقل از ابن غضائری، برخی احادیث او را صحیح، و برخی را ناصحیح دانسته و می‌‌گوید: قمیون در عقیده او خدشه کرده‌اند. وی جنبه خیر او را بیش از جنبه شرش دانسته است و این نگرش حاکی از آن است که ابن غضائری او را جرح نکرده، بلکه تعدیل کرده است. شیخ طوسی نیز شخصی به نام قاسم شعرانی یقطینی را از جمله اصحاب امام هادی(ع)دانسته و نسبت غلو به او داده است. همچنین کشّی روایاتی را نقل کرده که قاسم یقطینی و علی بن حسکه قمی را زندیق و مورد لعن قرار داده است.

مرحوم خوئی می‌‌نویسد: اولاً، شکی نیست که قاسم بن حسن که نجاشی و ابن غضائری به آن اشاره کرده‌اند، با قاسم یقطینی شعرانی که شیخ طوسی از او نام برده، یک نفر می‌‌باشند، پس در نتیجه قاسم بن حسن با قاسم یقطینی که کشّی از او نام برده، متحد هستند. ثانیاً، کتابی را که منسوب به ابن غضائری دانسته‌اند، ثابت نشده و بر فرض ثبوت، از کلام ابن غضائری مطلبی که دال بر تعدیل قاسم باشد، وجود ندارد، بلکه او را جرح کرده است. غایت الامر اینکه شر او کمتر از خیرش بوده است بدین معنا که روایات معروف او بیش از روایات منکرش بوده است و این به معنای تعدیل نیست، در نتیجه این شخص چنان که نجاشی به نقل از ابنولید گفته فردی ضعیف می‌‌باشد.

کتاب یا تألیف مستقلی به وی نسبت داده نشده است، جز آنکه مطالبی بر کتاب التجمل والمروّة حسین بن سعید اهوازی افزوده است که آقا بزرگ تهرانی با عنوان الزیادة فی کتاب التجمل و المروة از آن یاد کرده است.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱