معاویة بن حکیم دهنی در معارف و سیره رضوی

آشنایی اجمالی

از ثقات و از اصحاب حضرت رضا (ع) است که کتبی از جمله: کتاب الطلاق، کتاب الحیض، کتاب الفرائض را تألیف کرده است. او ابتدا به مذهب فطحیه بود که بعد از مرگ عبدالله افطح، او هم به مانند دیگر یاران عبدالله افطح، به حضرت موسی بن جعفر (ع)‌گراییده و از مذهب فطحیه عدول نمودند^[۱].^[۲]

او از محدثان جلیل القدر و عظیم الشأن و ثقات روات می‌باشد، نام او در کتب رجال حدیث با احترام و تجلیل یاد شده و علما اقوال او را مورد اعتماد قرار داده و به اخبار و روایات او عمل کرده‌اند. او روایات زیادی از ائمه اطهار(ع) نقل کرده و یکی از اصحاب و راویان حضرت رضا(ع) می‌باشد.

شیخ طوسی در الفهرست خود گوید: معاویة بن حکیم کتاب‌هایی تألیف کرده که از آنها است کتاب طلاق و کتاب حیض و کتاب فرائض. نجاشی نیز گوید: معاویة بن حکیم دهنی یکی از ثقات راویان است و او از امام رضا(ع) اخذ حدیث کرده است و مشایخ حدیث گفته‌اند: او بیست و چهار اصل روایت کرده که دیگری آنها را روایت نکرده است.

او کتاب‌هایی هم تألیف کرده که عبارتند از کتاب طلاق، کتاب حیض، کتاب فرائض، کتاب نکاح، کتاب حدود و کتاب دیات. این کتاب‌ها را علی بن حسن بن فضال از وی روایت می‌کند، ابو عمرو کشی گوید: محمد بن ولید خزاز، معاویة بن حکیم، مصدق بن صدقه، و محمد بن سالم بن عبدالحمید همه از فطحیه می‌باشند و از بزرگان علما و فقها به شمار می‌روند.

علامه حلی نیز در بخش اول خلاصه گوید: معاویة بن حکیم از ثقات جلیل القدر و اصحاب حضرت رضا(ع) است، کشی گفته: او فطحی بود ولی عالمی عادل به شمار می‌رفت، جدّ او معاویة بن عمار دهنی از اصحاب حضرت صادق(ع) بوده و از بزرگان اهل حدیث و ثقات محسوب شده است.^[۳]