سعادت در معارف و سیره سجادی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سعادت است. سعادت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سعادت در اخلاق اسلامی - سعادت در فقه سیاسی - سعادت در معارف دعا و زیارات - سعادت در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
“سعادت” در لغت به معنای خوشبختی و به تعبیر گذشتگان، داشتن طالع نیک است و در اصطلاح نیز به معنای رسیدن انسان به همه کمال‌هایی است که استعداد وصول به آن را دارد.
در قرآن کریم، سه واژه فلاح، فوز و سعادت از جمله واژه‌هایی هستند که بر ویژگی‌های سعادت دلالت دارند. امام علی (ع) می‌فرماید: من از خداوند مقام و رتبه شهیدان، زیستن با سعیدان و همراهی با پیمبران را می‌خواهم[۱] و امام سجاد (ع) می‌فرماید: سعادتمند کسی است که از سرنوشت دیگران پند بگیرد[۲].
نشانه‌های سعادت‌مندی از نگاه امام سجاد (ع)
از منظر امام سجاد (ع) برخی از نشانه‌های سعادت‌مندی انسان عبارت است از:
- رویکرد به خداوند: یعنی جز در پرتو فضل الهی نمی‌توان به سعادت راستین دست یافت[۳]: «وَ السَّعِيدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَيْهِ»[۴]؛ «هر کس از ما به درگاه خداوند روی کند سعادتمند است».
- شهادت در میدان جهاد: که شامل توفیق همراهی با مجاهدان فی سبیل‌الله[۵] و توفیق درک نعمت شهادت پس از ضربه زدن به دشمن[۶] است.
- سلامت و موفقیت در ابتلائات و آزمایش‌های الهی: بدین معنا که زندگی عرصه آزمون انسان است و موفقیت در آزمایش الهی، نیازمند بصیرت، استقامت و... است که خود موجب سعادت انسان می‌گردد[۷].
- بهره‌گیری مطلوب از مواهب الهی: استفاده بهینه از نعمت‌های خدادادی موجب جذب بیشتر عنایت خداوند و سعادت انسان در جهانِ آخرت است[۸].
- حق‌شناسی نسبت به همسایگان و دوستان: چنان که می‌فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ زِدْهُمْ بَصِيرَةً فِي حَقِّي، وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِي حَتَّى يَسْعَدُوا بِي وَ أَسْعَدَ بِهِمْ»[۹]؛ «بار خدایا! بر محمد و خاندانش درود فرست... و بر بصیرتشان [[[همسایگان]] و دوستان] بیفزای که حق مرا رعایت کنند و فضل مرا بشناسند، تا ایشان و من به کمک هم نیکبخت و سعادتمند شویم».
- توفیق بندگی و بازگشت به سوی خدا: از نظر حضرت سجاد (ع) توبه از بدی‌ها و جبران عقب‌ماندگی‌ها و نارسایی‌ها، زمینه سعادت فرد را فراهم می‌سازد. از این‌رو امام در هنگام رؤیت هلال از خدا توفیق بهترین عبادت‌ها را با درخواست توبه طلب می‌کند[۱۰].
- رعایت حرمت ماه مبارک رمضان: ماه رمضان، ماه مهمانی خداوند و ماه نزول برکت و رحمت الهی است. لذا حفظ حرمت این ماه[۱۱] و بهره‌گیری کامل از آمرزش الهی در آن[۱۲] از مهم‌ترین عوامل سعادت است[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۳.
- ↑ الامالی صدوق، ص۵۰۵.
- ↑ نیایش هجدهم.
- ↑ دعای ۱.
- ↑ نیایش یکم.
- ↑ نیایش بیست‌وهفتم.
- ↑ دعای چهل‌وهفتم.
- ↑ نیایش چهل‌وهشتم.
- ↑ دعای ۲۶.
- ↑ نیایش چهل‌و‌سوم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ الأمالی، محمدبن علی صدوق (ابن بابویه)، انتشارات اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ ه.ق؛ الصحیفة السجادیة، الامام زین‌العابدین (ع)، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸ ه.ق؛ قرآن حکیم، ترجمه آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، دارالقرآن الکریم، قم،، ۱۳۷۳؛ نهج‌البلاغه، تألیف سیّد رضی، نشر هجرت، قم، ۱۴۱۴ ه.ق..
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «سعادت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۶۶.