بحث:منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)

نویسنده: آقای ظرافتی

پاسخ اجمالی

انتظار آرمانی

یکی از مسائل مهم در مورد انتظار رابطۀ میان انتظارِ امام و امت است. در مسألۀ انتظار، امت همیشه در حال انتظار است و "منتظِر" است و امام که "منتظَر"^[۱] مردم است خود نیز "منتظِر" و چشم به راه دستور قیام است تا پیام الهی برسد و رستاخیز بزرگ خویش را آغاز کند. اینجاست که انتظار امت و امام پیوند می‌یابد و انتظار بزرگ برای آینده‌ای روشن را پدید می‌آورد^[۲].
انتظار، با روان‌ها و اندیشه‌هایی که در حال انتظارند و با شور و سوز منتظران، ارتباط دارد و عمق و گستردگی آن در همین رابطه مشخص می‌گردد. هر کس با پایگاه اهداف فکری و آرمانی و اهداف و امیدهایی که دارد، در انتظاری متناسب با آن اهداف و افکار به سر می‌برد و هر چه هدف و آرمان والاتر و گرامی‌تر باشد انتظارِ تحقق و فرارسیدن آن روزگار، شورانگیز‌تر است. بنابر همین اصل، انسان‌های بزرگ و بااحساسی که در پی آرمان‌های انسانی و به دنبال ساختن جامعه‌ای الهی و انسانی هستند انتظاری بزرگ و با احساس به فراخور این افکار و اندیشه‌ها دارند؛ نمونۀ واقعیِ این انسان‌های بزرگ، انبیاء و مصلحان بزرگ جامعه‌های انسانی هستند^[۳].

یگانگی انتظار امام و امت

در دوران ما نیز انتظار امت با انتظار امام پیوند می‌یابد و مفهومی همانند دارد. انتظار امام که برای سامان بخشیدن به همۀ نابسامانی‌ها در طول قرن‌هاست، باحساس‌ترین قلب، غم‌های بزرگ بشریت را احساس کرده و می‌داند با قیام خود، چه دگرگونی و تحولی در زندگی رخ می‌دهد و انسان‌ها به چه آسایشی دست می‌یابند، پس هر لحظه در انتظارِ به وقوع پیوستن ره‌آوردهای مهم و رهایی‌بخش است. انسانِ منتظر نیز در دوران غیبت احساسی چون امام خویش دارد و همانند پیشوای خود در انتظاری احساس مند به سر می‌برد. با چنین انتظاری، با امام خویش همسو و هم‌دل می‌گردد و با درکِ سوزها و شورهای امام به او نزدیک می‌شود. پس انتظار و امید به آینده‌ای روشن و به سود بشریت مظلوم و حیات دوبارۀ دین خدا، نقطۀ یگانگی انتظار امام و امت است^[۴].
حضور در متن جریان‌ها و حوادث پیش از ظهور، مایۀ یادآوری هدف‌ها و آرمان‌های امام موعود (ع) و زمینۀ آگاهی و هوشیاری است و کناره‌گیری از مسائل جامعه و یأس و بدبینی نسبت به فرجام شایستۀ انسان، رویگردانی از حالت سازندۀ انتظار و امید است و این خاستگاه و زمینۀ اصلی غفلت و بی‌خبری و بی‌تفاوتی نسبت به حوادث پیش از ظهور است. همان حوادثی که امام غایب نگران آنهاست و آرزوی آن را دارد که هر چه زودتر قیام کند و به این تباهی‌ها و فسادها پایان بخشد. پس منتظران راستین نباید نسبت به این حوادث و جریان‌ها که قلب امام را سخت می‌رنجاند بی‌تفاوت باشند، بلکه باید همانند امام خود، استوار و تزلزل‌ناپذیر بایستند و با هر ناهنجاری و نامردمی بستیزند و ستمگران سیاسی و اقتصادی و نظامی را سرجایشان بنشانند و زمینه‌ساز گسترش عدل جهانی و نهایی گردند و همانند رهبر خویش از قدرت‌های بزرگ نظامی و سیاسی و اقتصادی نهراسند و با امید و توجه به قدرت الهی در مقابل طاغوتیان و ستمکاران بایستند، تا با آن کانون بیکران معنویت و قدرت الهی پیوند روحی و قلبی بیابند و از او نیرو بگیرند و خصلت والای انتظار و امید را از دست ندهند، زیرا آن امام استوار و نستوه چنین می‌فرماید: «به یقین خدا با ماست، پس نیازی به دیگری نیست و حق با ماست، پس از کناره‌گیری کسانی چند، بیمی نیست..».^[۵].^[۶]
در دعای روز عید فطر عبارتی با این مضمون به چشم می‌خورد: «بار خدایا! بر ولیّ خودت درود بفرست؛ آن ولی که منتظر فرمان توست و همواره در آرزوی گشایش کار دوستان تو در حال انتظار به سر می‌برد»^[۷].^[۸]
آن حضرت در دعای عارفانۀ‌ خود می‌فرمایند: «پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و دوستانت را با تحقق بخشیدن به وعده‌هایی که به آنان داده‌ای گرامی دار و آنان را به آرزوهایی که داشته‌اند برسان؛ زیرا که مهلت حاکمیت ستمگران در نظر ما به پایان رسیده است و ما از آنچه که خشمگین هستی، خشمگینیم و همواره در یاری حق کوشاییم. ما به صدور فرمان تو مشتاقیم و چشم به راه تحقق وعده‌هایی که داده‌ای هستیم. خداوندا! به این قیام اذن صادر کن و راه‌های آن را هموار ساز و تحقق شایسته آن را آسان گردان. برنامه آن را به ما بیاموز و سپاهیان و یاوران این قیام را تأیید کن. قدرت و توانایی امت را به ستمگران و زورگویان هر چه زودتر آشکار ساز و شمشیر استقامت را به سر دشمنان کینه‌توز فرود آور»^[۹].^[۱۰]

نتیجه گیری

بنابراین، تک تک افراد در یک امت اسلامی "منتظر" محسوب شده و خود امام منتظر بر قیامش می‌باشد انتظاری بزرگ و احساس مند. منتظرین همسو با امام خود با امید و استوار در متن جریان‌ها و حوادث حضوری موثر دارند.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «منتظِر» اسم فاعل است به معنی کسی که در انتظار چیزی یا امری باشد و «منتظَر» اسم مفعول است به معنی کسی با امری که مورد انتظار واقع شود.
↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
↑ «لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَی غَیْرِهِ وَ الْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یُوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا»؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.
↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸.
↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ الْمُنْتَظِرِ أَمْرَکَ الْمُنْتَظَرِ لِفَرَجِ أَوْلِیَائِکَ»؛ بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۷.
↑ ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.
↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَکْرِمْ أَوْلِیَاءَکَ بِإِنْجَازِ وَعْدِکَ وَ بَلِّغْهُمْ دَرْکَ مَا یَأْمُلُونَ مِنْ نَصْرِکَ وَ اکْفُفْ عَنْهُمْ بَأْسَ مَنْ نَصَبَ الْخِلَافَ عَلَیْکَ وَ تَمَرَّدَ بِمَنْعِکَ عَلَی رُکُوبِ مُخَالَفَتِکَ»؛ بحارالانوار، ج۸۵، ص۲۳۳.
↑ ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.

[1] «منتظِر» اسم فاعل است به معنی کسی که در انتظار چیزی یا امری باشد و «منتظَر» اسم مفعول است به معنی کسی با امری که مورد انتظار واقع شود.

[2] ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.

[3] ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.

[4] ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.

[5] «لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَی غَیْرِهِ وَ الْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یُوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا»؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.

[6] ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸.

[7] «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ الْمُنْتَظِرِ أَمْرَکَ الْمُنْتَظَرِ لِفَرَجِ أَوْلِیَائِکَ»؛ بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۷.

[8] ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.

[9] «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَکْرِمْ أَوْلِیَاءَکَ بِإِنْجَازِ وَعْدِکَ وَ بَلِّغْهُمْ دَرْکَ مَا یَأْمُلُونَ مِنْ نَصْرِکَ وَ اکْفُفْ عَنْهُمْ بَأْسَ مَنْ نَصَبَ الْخِلَافَ عَلَیْکَ وَ تَمَرَّدَ بِمَنْعِکَ عَلَی رُکُوبِ مُخَالَفَتِکَ»؛ بحارالانوار، ج۸۵، ص۲۳۳.

[10] ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]