برهان امتناع تناقض
اثبات عصمت امام با برهان امتناع تناقض
- اگر امام(ع) مرتکب خطا یا گناهی شود یا باید از او تبعیت کرد که این باطل است به دلیل آیه قرآن ﴿وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ﴾[۱] و یا این که نباید از او پیروی کرد که در این صورت، فایده امام(ع)، منتفی خواهد بود[۲].
اگر امام مرتکب خطا یا گناهی شود، از سویی نهی و تبری جستن از عمل او لازم میشود از سوی دیگر به دلیل وجوب اطاعت از اولی الامر باید از او که امام و مقتداست تبعیت کرد؛ نافرمانی و انکار با اطاعت قابل جمع نیست. محقق طوسی میگوید: ولوجوب الانکار علیه لو اقدم علی المعصیه فیضاد امر الطاعه[۳].
دلیل چهارم) نقض غرض
غرض و هدف از نصب امام پیروی و انقیاد امت از اوامر و نواهی اوست و امام به معنی مقتدا و الگوی مردم است. حال بر فرض عدم عصمت و انجام معصیت و صدور خطا و اشتباه از او این هدف نقض میشود زیرا پیروی از غیر معصوم و عاصی و خطاکار لازم نیست. خواجه طوسی میگوید: و یفوت الغرض من نصبه
اشکال و پاسخ
وجوب اطاعت از امام فقط در مواردی است که امام خطا نکرده باشد لذا تخلف از او در سایر موارد محذوری ندارد[۴]. پاسخ: تشخیص درست از نادرست و خطا از صواب در کارهای مدعی امامت و هدایت، بر عهده کیست؟ اگر امت این تشخیص را به صورت کامل داشتند نیازی به امام و هادی الهی نبود. حاصل کلام این که امام برای انجام وظیفه مهم هدایت و راهنمایی امت به معارف و اجرای درست احکام ابزاری لازم دارد که یکی از آنها عصمت است. با عصمت جانشین دینی رفتار کنند. پیامبر، امت میتوانند به معارف صحیح دسترسی یافته و در مقام عمل نیز مطابق با وظیفه دینی رفتار کنند[۵].
- ↑ و در گناه و تجاوز یاری نکنید؛ سوره مائده، آیه:۲.
- ↑ قربانی، علی، امامتپژوهی (کتاب)|امامتپژوهی، ص۱۵۸.
- ↑ ر.ک: کشف المراد، ص ۱۸۴.
- ↑ ر.ک: قوشجی، شرح تجرید الاعتقاد، ص ۳۶۷.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ص ۱۰۱-۱۰۴