حارث بن عمرو ابو واقد لیثی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
ابواسماء حارث (حرث) بن عوف بن ابی حارثة بن مره از بزرگان غطفان و رئیس شاخه بنی‌مُرّة بود که در فدک سکونت داشت[۱]. نام او در درگیری تیره‌های غَطَفان در دوره جاهلی بارها به میان آمده است. توصیف بسیاری از منابع از شخصیت حارث به عنوان پرداخت کننده دیه در این جنگ نشان از اهمیت و جایگاه عملکرد او دارد. در درگیری دیگری میان این دو تیره وقتی بنی عَبْس در پی کشته شدن یکی از مردان خود، به قصد انتقام به سوی حارث شتافتند او با فرستادن فرزند خود به همراه ۱۰۰ شتر، آنان را در گرفتن این شتران به عنوان دیه یا کشتن فرزندش آزاد گذارد؛ آن‌گاه بنی‌عبس از انتقام دست کشیدند و به همان دیه بسنده کردند[۲].
با ظهور اسلام او نیز مانند بسیاری از مشرکان از پیوستن به پیامبر(ص) خودداری کرد تا جایی که بنابر نظر مشهور در سال پنجم هجری در برابر وعده‌های مالی سران بنی نضیر با قوم خود به سپاه احزاب پیوست. هرچند در شرکت حارث در این جنگ اختلاف نظر وجود دارد، گروهی معتقدند زمانی‌که بزرگان بنی‌نضیر موافقت سران قریش را در راه‌اندازی جنگی همه جانبه ضدّ پیامبر(ص) جلب کردند به سوی غطفانیان رهسپار شدند و ضمن اعلام حمایت و همبستگی قریش، از آنان نیز برای مشارکت در جنگ دعوت کردند، سپس حارث با ۴۰۰ تن از یاران خود عازم جنگ شدند؛ ولی به علت طولانی شدن محاصره مدینه و شدت طوفان از جنگ دست کشیده، به منطقه خود بازگشتند[۳].[۴]
اسلام آوردن حارث
در سال نهم هجری زمانی‌که پیامبر(ص) از تبوک بازگشت هیئتی از بنی‌مُرّه متشکل از ۱۳ نفر به ریاست حارث بن عوف وارد مدینه شدند و از آنجا که لؤی از اجداد پیامبر(ص) بود، حارث برای جلب نظر پیامبر(ص) در معرفی خود و همراهانش گفت: "ما قوم و عشیره تو و از بنی عامر بن لؤی هستیم". پیامبر(ص) از این گفتار او تبسّمی کرد و چون از وضع مناطق آنان جویا شد حارث از پیامبر(ص) خواست برایشان دعا کند. حضرت(ص) دست به دعا برداشت و برای آنان طلب باران کرد. چون هیئت بنی‌مُرّه پس از چند روز اقامت در مدینه تصمیم به بازگشت گرفتند نزد پیامبر(ص) آمدند. حضرت به بلال دستور داد تا به هر یک از آنان ۱۰ وقیّه (هر وقیه ۳۷ گرم) و به حارث ۱۲ وقیّه نقره بدهد. اینان چون به منطقه خود بازگشتند مشاهده کردند در پی دعای حضرت در آنجا باران باریده است[۵].[۶]
حارث و امیرالمؤمنین (ع)
شیخ مفید، نام پدر او را عوف ذکر کرده و می‌نویسد: حارث بن عوف (مکنی به) ابو واقد ليثی، از جمله مهاجرینی است که با امیرالمؤمنین علی(ع) تا پای جان بیعت کرد[۷].
شیخ طوسی می‌نویسد: کنیه حارث، ابو واقد و از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) بود، او همان کسی است که معاویه قسم خورده بود دو گوش او را از سُرب سیاه پُر کند[۸].
نصر بن مزاحم حارث بن عوف را از جمله یاران امیرالمؤمنین می‌داند که در جنگ صفین شعر سروده است[۹].[۱۰]
جستارهای وابسته
- بنی لیث بن بکر (قبیله)
منابع
خیرخواه علوی، سید علی، مقاله «حارث بن عوف»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰
ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ الطبقات، ج ۲، ص ۱۱۹؛ ج ۳، ص ۵۳۱ - ۵۳۲؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۲۰۸؛ التنبیه والاشراف، ص ۲۲۷.
- ↑ الاغانی، ج ۱۰، ص ۳۴۲.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۳، ص ۲۱۵؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۹۴؛ الارشاد، ج ۱، ص ۹۵.
- ↑ خیرخواه علوی، سید علی، مقاله «حارث بن عوف»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۰.
- ↑ الطبقات، ج ۱، ص ۲۹۷ ـ ۲۹۸؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۳۱۶.
- ↑ خیرخواه علوی، سید علی، مقاله «حارث بن عوف»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۰.
- ↑ الجمل، ص۱۰۳.
- ↑ رجال طوسی، ص۳۸، ش۱۷.
- ↑ وقعة صفين، ص۳۸۲ و اعیان الشیعه، ج۴، ص۳۷۲.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۳۳۰.