شورا و مشورت در قرآن
- اين مدخل از زیرشاخههای بحث شورا و مشورت است. "شورا و مشورت" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شورا و مشورت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
یکی از رهنمودهای قرآن به پیامبر استفاده از آرای مردم در امور مربوط به آنان و به ویژه در اداره جامعه است. این اصل در قالب دعوت به بهرهگیری از نظرات و آرای مردم توسط پیامبر مطرح شده است. این دستور که - کم هم نیست - با تعبیرات متفاوتی به کار رفته، نشان دهنده اهمیت شوری در فرهنگ قرآن است که مسئله مراجعه به مردم در کارها حتی برای پیامبری که معصوم و در اتصال به وحی است، اصالت و موضوعیت دارد و این کارتنها برای کشف واقع و دستیابی به حقیقت نیست، گو اینکه عموماً نظرخواهی از مردم بیشتر مصاب به واقع است. به عنوان نمونه خداوند در دوآیه خطاب به پیامبر، رهبران و مردم را دعوت به مشورت میکند و از آنان رسماً میخواهد که تصمیمات خود را متکی به مشورت با مردم کنند.
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ[۱].
نکته: از این آیه استفاده میشود که فرهنگ استفاده از نظرات دیگران اصلی مهم در جامعه و بنیان تصمیمگیری است و کسی حق ندارد و مجاز نیست در اطراف خود حصاری بکشد و خود را حقیقت مطلق بداند و فهم و برداشتهای خود را صحیح بشمارد و از آرای مردم استفاده نکند. این یک اصل است که در جمیع شئون زندگی فردی و جمعی نظرگیری و مشورت حاکم به جز آنچه مربوط به وحی احکام و معارف دینی باشد.
وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ[۲].
نکته: خداوند به هنگام توصیف ویژگی انسان نمونه موحد، در کنار توحید و به پاداشتن نماز در زیست اجتماعی و تدبیر امور شوری و مشورت را قرار داده است[۳].
پرسشهای وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل میبودی از دورت میپراکندند؛ پس آنان را ببخشای و برای ایشان آمرزش بخواه و با آنها در کار، رایزنی کن و چون آهنگ (کاری) کردی به خداوند توکل کن که خداوند توکل کنندگان (به خویش) را دو» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.
- ↑ «و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کردهاند و نماز را بر پا داشتهاند و کارشان رایزنی میان همدیگر است و از آنچه روزیشان دادهایم میبخشند» سوره شوری، آیه ۳۸.
- ↑ سعیدیانفر و ایازی، فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۸۲۷.