شأن نزول آیه اکمال
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
بنا بر نظر مفسرین شیعه، این آیه در روز ۱۸ ذی‌حجه سال ۱۰ هجری نازل شد. چنان که در بحث روایی با تفصیل بیشتری اشاره می‌شود، پس از حجة‌الوداع و هنگام مراجعت رسول خدا(ص) به مدینه، در محلی به نام ضوجان، این آیه شریفه بر ایشان نازل شد: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾[۱].
بلافاصله، به دستور رسول اکرم(ص)، ندای «الصلاة جامعة» داده شد. این گونه ندا معمولاً در امور مهمی مثل آمادگی برای مقابله با دشمن و جهاد اعلان می‌شد. وقتی مردم همه جمع شدند، حضرت فرمود: «چه کسی نسبت به شما اختیاردارتر از خود شما است؟» همه پاسخ دادند: خدا و رسولش(ص). پس ایشان دست علی بن ابی طالب(ع) را بالا برده و فرمود: «اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ، وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ، وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ، وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ، فَإِنَّهُ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ وَ هُوَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ مِنْ بَعْدِي».
بعد از این واقعه، خدای عزوجل این آیه را نازل کرد: ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا﴾.
سپس ابن‌اسحاق راوی حدیث می‌گوید: من از ابی‌جعفر(ع) پرسیدم: «این جریان در چه روزی واقع شد؟» حضرت فرمود: «شب نوزده از ماه ذی‌الحجة سال دهم هجرت و بین این ماجرا و بین وفات رسول خدا(ص) صد روز فاصله شد»[۲]. مناقب ابن‌المغازلی، بعد از حذف اوایل سند، از ابی‌هریره روایت کرده که گفت: «از اولین کسانی که با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند، ابوبکر و عمر بودند و عمر بن خطاب پیش آمد و گفت: «بَخْ بَخْ لَكَ يَا ابْنَ أَبِي طَالِبٍ، أَصْبَحْتَ مَوْلَايَ وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» (مبارک باد، مبارک باد برتوای پسر ابی طالب(ع)؛ که مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمانی شدی!) و بعد از او گروه گروه مسلمانان با علی(ع) بیعت کردند[۳].[۴]
جستارهای وابسته
پرسش مستقیم
شأن نزول آیه اکمال چیست؟ (پرسش)
منابع
پانویس
- ↑ «ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن (ط. موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۵ ه.ق.)، ج۲، ص۲۲۷.
- ↑ بشارة المصطفی(ص) لشیعة المرتضی(ع) (ط. المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۳ه.ق)، ج۲، ص۹۸.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۴ ص ۳۰۷.