شأن نزول آیه اکمال در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث شأن نزول آیه اکمال است. شأن نزول آیه اکمال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شأن نزول آیه اکمال در قرآن - شأن نزول آیه اکمال در حدیث - شأن نزول آیه اکمال در منابع اهل سنت - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

1. صاحب غایة‌المرام (در ج۶، ص۳۳۷)، به نقل از کتاب مناقب سید رضی، حدیث غدیر را این گونه نقل می‌کند: «عن محمد بن إسحاق، عن أبي جعفر S، عن أبيه، عن جده، قال: «لما انصرف رسول الله a من حجة الوداع نزل‏ أرضا يقال‏ لها: ضوجان‏، فنزلت هذه الآية يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ فلما نزلت عصمته من الناس، نادى: الصلاة جامعة. فاجتمع الناس إليه و قال S: من أولى منكم بأنفسكم؟ فضجوا بأجمعهم، و قالوا: الله و رسوله. فأخذ بيد علي بن أبي طالب S، و قال: من كنت مولاه فعلي مولاه، اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه، و انصر من نصره، و اخذل من خذله، فإنه مني و أنا منه، و هو مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبي بعدي. و كانت آخر فريضة فرضها الله تعالى على امة محمد a، ثم أنزل الله تعالى على نبيه‏ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا. قال أبوجعفر S: «فقبلوا من رسول الله a كل ما أمرهم الله من الفرائض في الصلاة و الصوم و الزكاة و الحج، و صدقوه على ذلك». قال ابن إسحاق: قلت لأبي جعفر S: متى كان ذلك؟ قال: «لسبع عشرة ليلة خلت من ذي الحجة سنة عشر، عند منصرفه من حجة الوداع، و كان بين ذلك و بين وفاة النبي a مائة يوم‏».
2. مرحوم کلینی در کافی بیان مبسوطی درباره جایگاه امامت در نظام دینی از امام رضا S نقل می‌کند. در این روایت، امام S پیرامون آیه اکمال نیز به نکات ارزشمندی اشاره می‌فرمایند: "عبد العزيز بن مسلم" گويد: ما در ايام حضرت رضاS در مرو بوديم، در آغاز ورود، روز جمعه‏ در مسجد جامع انجمن كرديم، حضار مسجد موضوع امامت را مورد بحث قرار داده و اختلاف بسيار مردم را در آن زمينه بازگو مي‌كردند، من خدمت آقايم رفتم و گفتگوى مردم را در بحث امامت به عرضش رسانيدم حضرتS لبخندى زد و فرمود: اى عبد العزيز اين مردم نفهميدند و از آراء صحيح خود فريب خورده و غافل گشتند. همانا خداى عز و جل پيغمبر خويش را قبض روح نفرمود تا دين را برايش كامل كرد و قرآن را بر او نازل فرمود كه بيان هر چيز در اوست حلال و حرام و حدود و احكام و تمام احتياجات مردم را در قرآن بيان كرده و فرمود مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ و در حجة الوداع كه سال آخر عمر پيغمبرa بود اين آيه نازل فرمود الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا و موضوع امامت از كمال دين است (تا پيغمبرa جانشين خود را معرفى نكند تبليغش را كامل نساخته است) و پيغمبرa از دنيا نرفت تا آنكه نشانه‏هاى دين را براى امتش بيان كرد و راه ايشان را روشن ساخت و آنها را بر شاهراه حق واداشت و علىS را به عنوان پيشوا و امام منصوب كرد و همه احتياجات امت را بيان كرد پس هر كه گمان كند خداى عز و جل دينش را كامل نكرده قرآن را رد كرده و هر كه قرآن را رد كند به آن كافر است.

منابع

1. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴