تعلیم اسماء
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "تعلیم اسماء" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
علم الاسماء و چیستی آن
قرآن کریم در آیات: ﴿وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسمَاءَ كلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلىَ الْمَلَئكَةِ فَقَالَ أَنبُِونىِ بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ قَالُواْ سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الحَكِيمُ قَالَ يَادَمُ أَنبِئْهُم بِأَسمَائهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُم بِأَسمَائهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنىِّ أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ﴾[۱] به آموزش آدم و خلافت او و آزمایش فرشتگان به وسیلۀ علم الاسماء اشاره می‌کند. زمانی که فرشتگان از خلقت انسان تعجب کردند، خداوند فرمود حقایقی را می‌داند که آنان نمی‌دانند، سپس علم الاسماء را به حضرت آدم تعلیم داد تا در برابر فرشتگان پیروز شود. تفسیرهای مختلفی از علم الاسماء صورت گرفته است، گروهی آن را نام تمامی مخلوقات می دانند و برخی آگاهی از حقایق کلی هستی و در تفسیری شناخت اسماء حسنای الهی بر شناخت پیامبران و امامان (ع) تطبیق شده است. در مجموع مقصود از تعلیم اسماء، شناخت حقاق و سنن حاکم بر آنهاست. در روایتی از امام صادق (ع) سؤال شد که خداوند به آدم چه آموخت؟ حضرت فرمودند: "خداوند به آدم تمام زمین‌ها، کوه‌ها، درهها و بستر رودخانهها را آموخت، سپس به فرشی که زیرپایش گسترده بود نظر افکند و فرمود: حتّی این فرش هم از اموری بود که به آدم تعلیم داد"[۲].[۳]
علم الاسماء و آگاهی از غیب
اسماء هر چه بوده از حقایق غیبی است که از دیدگاه فرشتگان پنهان بود، چرا که در ادامه آمده است: ﴿قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ﴾[۴] و با توجه به آیۀ ﴿وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ﴾[۵] غیب بر حقایق کلی و پوشیده در نزد خداوند مطابقت دارد که محدود به حد مشخصی نیست[۶].
علم امامان به اسماء
این آیات گرچه در مورد حضرت آدم (ع) نازل شده است ولی تعلیم اسماء مخصوص او نیست، بلکه انبیاء و امامان (ع) را شامل می‌شود. بنابراین پیامبران و امامان (ع) آگاه به تمام حقایق هستی هستند. چه اینکه پیامبر (ص) به علی(ع) فرمود: "جبرئیل به من خبر داده که خداوند نام هر چیز را به تو تعلیم داده همانطور که به آدم اسماء را آموخته بود"[۷].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
پانویس
- ↑ «و خدا همه معانى نام‌ها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست می‌گویید از اسامى اینها به من خبر دهید گفتند منزهى تو ما را جز آنچه خود به ما آموختهاى هیچ دانشى نیست تویى داناى حکیم فرمود اى آدم ایشان را از اسامى آنان خبر ده و چون آدم ایشان را از اسماءشان خبر داد فرمود آیا به شما نگفتم که من نهفته آسمان‌ها و زمین را می‌دانم و آنچه را آشکار می‌کنید و آنچه را پنهان می‌داشتید می‌دانم» سورۀ بقره، آیۀ ۳۱ ـ ۳۳.
- ↑ «الْأَرَضِينَ وَ الْجِبَالَ وَ الشِّعَابَ وَ الْأَوْدِيَةَ ثُمَّ نَظَرَ إِلَى بِسَاطٍ تَحْتَهُ فَقَالَ وَ هَذَا الْبِسَاطُ مِمَّا عَلَّمَه»؛ تفسیر البرهان، ج ۱ص ۱۶۸.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱، ص ۲۲۴ـ ۲۲۷؛ هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، فصل اول و مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه مرکز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن؛
- ↑ سورۀ بقره، آیۀ ۳۳.
- ↑ «و هیچ چیز نیست مگر آنكه گنجینه‌هاى آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازهاى معین فرو نمی‌فرستیم» سورۀ حجر، آیۀ ۲۱.
- ↑ ر.ک: سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۸۷؛ هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، فصل اول.
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه مرکز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن.