علی بن حمزه کسائی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

علی بن حمزه کسائی در تاریخ اسلامی

مقدمه

ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن بهمن کسائی کوفی بغدادی اسدی اصالتاً ایرانی و اهل کوفه بود و دوران کودکی را در آنجا سپری کرد و سپس در بغداد سکنی گزید. وی در بزرگسالی نزد معاذ بن مسلم هراء، رواسی و دیگران به فراگیری دانش‌های روز پرداخت. با هدایت خلیل نحوی به حجاز، نجد و تهامه کوچ کرد و از اعراب آن نواحی در زمینه لغت‌های نادر و غریب بهره برد. کسائی همچنین از امام صادق(ع)، سلیمان بن ارقم و اعمش حدیث شنید و نزد ابان بن تغلب، حمزه زیات و ابن ابی لیلی فنون قرائت آموخت. دانشمندانی چون فراء، خلف احمر، قاسم بن سلام و جمعی دیگر از شاگردان برجسته وی در روایت و قرائت بودند.

کسائی در نحو و لغت از عالمان ممتاز و در قرائت از قرای سبعه و در شعر از شاعران کم گوی به شمار می‌‌رفت. او قواعدی در نحو و قرائت وضع کرد. گویند که وی در بغداد به تعلیم و تربیت «رشید» و «امین» دو خلیفه عباسی اشتغال داشت. او همچنین با یونس نحوی و سیبویه مناظره کرد. سرانجام در سال ۱۸۹ هـ در راه طوس در زنبویه، از روستاهای ری وفات یافت و در همان جا مدفون گردید. او هنگام وفات هفتاد سال داشت. آثار کسائی عبارت‌اند از: «معانی القرآن»، «مختصر فی النحو»، «القراءات»، «اختلاف مصاحف اهل المدینة و اهل الکوفة و اهل البصرة»، «اجزاء القرآن»، «مقطوع القرآن» و «موصوله» «ما تشابه من الفاظ القرآن»، «تناظر من کلمات الفرقان» ، «عدد آی القرن»، «نسب رسول الله»(ص) «العوامل فی النحو»، «اشعار المعایاة و طرائقها»، «قصص الأنبیاء»، «الحروف» «المصادر»، «النوادر الأصغر»، «النوادر الأوسط»، «النوادر الأکبر»، «الهجاء و الهاآت المکنی فی القرآن».

منابع

1. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱