شرطة الخمیس در نهج البلاغه

این مدخل زیرشاخهٔ بحث شرطة الخمیس است. شرطة الخمیس از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شرطة الخمیس در حدیث - شرطة الخمیس در نهج البلاغه - شرطة الخمیس در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• شرطة الخمیس، در مفهوم سپاه ویژه، برای نخستین بار در سپاه امام علی(ع) شکل گرفت و مراد از آن بنا بر نقل اصبغ بن نباته، یکی از اعضای شرطة الخمیس، گروهی خاص از یاران امام علی(ع) بودند که با ایشان پیمان بستند تا پای جان در راه امام جان‌فشانی کنند و امام نیز در مقابل، پیروزی و سعادت را برای آنها ضمانت کند. شأن صدور عنوان شرطة الخمیس از این جهت بود که آنها گرچه عده قلیلی بودند و همواره به عنوان مقدمه سپاه امام در جنگ‌ها شرکت می‌کردند، اما پنج رکن تشکیلاتی سپاه، یعنی مقدمه، مؤخره، میمنه، میسره و قلب سپاه، در درون نظام جنگی آنها پیش‌بینی شده بود.
• شرطة الخمیس دارای ویژگی‌هایی بودند، از جمله:

1. همیشه مسلح، آماده و همراه امام بودند؛
2. در جنگ‌ها پیشرو سپاه بودند؛
3. همیشه گوش به فرمان و آماده بودند و در اجرای فرمان امام(ع)، چون و چرا و تعلل نمی‌کردند؛
4. با آن حضرت بر مرگ خود بیعت کرده بودند (یا پیروزی یا مرگ)؛
5. مردانی وارسته، فرهیخته و با تقوا بودند؛
6. از قبایل مختلف بودند؛
7. در غیر زمان جنگ نیز آماده و همراه امام بودند و مأموریت‌های مهم و ویژه‌ای (چون اجرای حدود) بر عهده آنان بود.

• این گروه بر مرگ با امام علی(ع) بیعت کرده بودند. اصبغ بن نباته می‌گوید: "ما در صفین با حضرت علی(ع) بیعت کردیم، تا آن‌که ۹۹ نفر بیعت کردند، آن‌گاه حضرت فرمود: "کجاست صدمین نفر؟ پیامبر خدا خبرم داد که در چنین روزی، صد مرد با من بیعت خواهند کرد." در این هنگام مردی پشمینه‌پوش آمد و با امام بیعت کرد. امام فرمود: "چرا با من بیعت می‌کنی؟" گفت: "بر این که جانم را فدایت کنم." فرمود: "کیستی؟" گفت: "اویس قرنی". برخی از افراد شرطة الخمیس عبارت‌اند از: عمار یاسر، سهل بن حنیف، عثمان بن حنیف، میثم تمار، حبیب بن مظاهر اسدی، محمد بن ابی بکر، مالک اشتر، حارث بن عبدالله همدانی، سلیم بن قیس هلالی، عبیدالله بن ابی رافع، اویس قرنی، کمیل بن زیاد نخعی، اصبغ بن نباته، قیس بن سعد انصاری، شریح بن هانی مذحجی.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱