آیه مراد از نساء در آیه مباهله مطلق زنان است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیه مراد از نساء در آیه مباهله مطلق زنان است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ امامت
مدخل اصلی؟
تعداد پاسخ۱ پاسخ

آیه مراد از نساء در آیه مباهله مطلق زنان است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد تقی فیاض‌بخش

آقایان محمد تقی فیاض‌بخش و دکتر فرید محسنی در کتاب «ولایت و امامت از منظر عقل و نقل» در این‌باره گفته‌‌اند:

«در آیه مباهله، به اجماع روایات شیعه و سنی، مراد از ﴿نِسَاءَنَا حضرت زهرا (س) است. به طور کلی، کلمه ﴿نِسَاء در معنای زن در مقابل شوهر، پدر، برادر، پسر و نیز مرد به کار می‌رود و با قرینه مشخص می‌گردد که مراد از آن کدام معنی بوده است. در قرآن نیز کلمه ﴿نِسَاء به معانی مختلفی به کار رفته است: زن (در مقابل مرد)، مثل: ﴿لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ[۱].

زن (در مقابل شوهر)، مثل: ﴿يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ[۲].

دختر (در مقابل پسر)، مثل: ﴿وَإِذْ نَجَّيْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ[۳].

یا خواهر (در مقابل برادر)، مثل: ﴿وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ[۴].

در آیه مورد بحث، منظور از ﴿نِسَاءَنَا زن در مقابل فرزند است و نه شوهر و نه مطلق زن در مقابل مرد. افزون بر شواهد قرآنی، در بیش از ۶۰ کتاب رسمی و مقبول اهل سنت، در تفسیر این آیه و بیان آنچه در خارج واقع شده، آمده است که رسول خدا (ص) در مقام امتثال امر پروردگار در به صحنه آوردن ﴿نِسَاءَنَا، فقط حضرت زهرا (س) را آوردند[۵]. بنابراین، وقتی پیامبر (ص) - که خود قرآن ممثّل هستند- مصداق آن را در عمل مشخص می‌کنند، دیگر هیچ تردیدی درباره مراد از واژه ﴿نِسَاءَنَا در آیه مورد بحث باقی نمی‌ماند؛ این در حالی است که ایشان می‌توانستند همسرانشان را نیز در مباهله شرکت دهند[۶].

وانگهی، اگر برای حضرت زهرا (س) مماثل و همانندی وجود داشت، قطعاً پیامبر (ص) او را نیز با خود همراه می‌کردند؛ چراکه مقام عصمت امتثال امر مولی را به نحو اتمّ و اکمل به انجام می‌رساند؛ کما اینکه در مورد ابناء، چون دو مصداق برای آن وجود داشت، حضرت هر دو را با خود آوردند و این گونه نبود که فقط یک نمونه و فردی از مأمورٌبه را همراه سازند»[۷]

پانویس

  1. «مردان را از آنچه برای خود به دست می‌آورند بهره‌ای است و زنان را (هم) از آنچه برای خویش به کف می‌آورند بهره‌ای» سوره نساء، آیه ۳۲.
  2. «ای زنان پیامبر!.».. سوره احزاب، آیه ۳۰ و ۳۱.
  3. «و (یاد کنید) آنگاه را که شما را از فرعونیان رهانیدیم که به شما عذابی سخت می‌چشاندند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را زنده می‌گذاردند» سوره بقره، آیه ۴۹.
  4. «و اگر (میراث‌بران) گروهی برادر و خواهر باشند هر مرد برابر با بهره دو زن ارث می‌برد» سوره نساء، آیه ۱۷۶.
  5. ر.ک: احقاق الحق و ازهاق الباطل (ط. مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ ه.ق)، ج۳، ص۴۶- ۶۲.
  6. المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۲۲۵.
  7. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۶ ص ۴۰.