ابراهیم بن ایوب در تراجم و رجال

این مدخل زیرشاخهٔ بحث ابراهیم بن ایوب است. ابراهیم بن ایوب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابراهیم بن ایوب در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

ابراهیم بن ایوب در سند ۳ روایت تفسیر کنز الدقائق به نقل از کتاب کافی یاد شده؛ مانند: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي قَوْلِهِ: ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴾ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمُتَوَسِّمَ وَ أَنَا مِنْ بَعْدِهِ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّيَّتِي الْمُتَوَسِّمُونَ»

شرح حال راوی

در کتب رجالی قدما این راوی یاد نشده؛ لکن در سند بعضی روایات آمده است:

1. «عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: بَيْنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) عَلَى الْمِنْبَرِ إِذْ أَقْبَلَ ثُعْبَانٌ مِنْ نَاحِيَةِ بَابٍ...».
2. «قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْكَرِيمِ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَيُّوبَ، عَنْ جَابِرٍ: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: بَيْنَمَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ فِي مَسْجِدِ الْكُوفَةِ إِذْ أَتَتْهُ امْرَأَةٌ تَسْتَعْدِي عَلَى زَوْجِهَا، فَقَضَى لِزَوْجِهَا، عَلَيْهَا...»؛

یادآوری

این حدیث را حاکم حسکانی در جای دیگر نقل کرده و در سند آن ابراهیم بن ایوب مدینی ذکر شده است.

نام «ایوب بزاز» هم در سند بعضی روایات دیده می‌شود، که به قرینه اتحاد راوی و مروی عنه، به گمان قوی، نام ایوب بزاز مصحف ابراهیم بن ایوب بزاز باشد، در نتیجه، مراد از عناوین سه‌گانه «ابراهیم بن ایوب»، «ابراهیم بن ایوب مدینی» و «ابراهیم بن ایوب بزاز» که در اسناد روایات آمده‌اند، یک شخص است.

طبقه راوی

از تاریخ ولادت و وفات راوی و طبقه وی، هیچ اطلاعاتی در دست نیست؛ ولی از اسناد روایات گذشته فهمیده می‌شود که وی گاه با دو واسطه و گاه با یک واسطه از امام باقر (ع) روایت نقل کرده؛ همچنین از راویان عمرو بن شمر است که در حدود سال ۱۶۰ (ق) وفات کرده است. بر این اساس، می‌‌توان حدس زد که وی زمان امامان امام صادق و امام کاظم (ع) را درک کرده است.

آیت الله بروجردی ایشان را از طبقه پنجم یا ششم شمرده است

استادان و شاگردان راوی

مشایخ حدیثی وی در اسناد روایات، عمرو بن شمر و جابر و شاگردان حدیثی وی عمرو بن عثمان خزاز، محمد بن اسلم، عبدالکریم و محمد بن اسماعیل قزوینی هستند

جایگاه حدیثی راوی

درباره جایگاه حدیثی راوی، به جهت عدم ذکر نام وی در کتب رجالی اطلاعی در دست نیست؛ لکن از دو راه می‌‌توان به اعتقاد راوی و جایگاه حدیثی وی پی برد:

1. روایت عمرو بن عثمان از ایشان: نجاشی عمرو بن عثمان را فردی «ثقة، نقی الحدیث، صحیح الحکایت معرفی و می‌نویسد: عمرو بن عثمان الثقفی الخزاز؛ و قیل الأزدی أبوعلی کوفی ثقة... کان عمرو بن عثمان نقی الحدیث، صحیح الحکایات».
2. توجه به مضامین روایاتش.

ایوب البزاز

ایوب البزاز، در سند دو روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تأویل الآیات الظاهرة ذکر شده است؛ نمونه:

«حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلسَّيَّارِيِّ عَنِ اَلْبَرْقِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ أَيُّوبَ اَلْبَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: ﴿خَاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ﴾ قَالَ: يَعْنِي إِلَى اَلْقَائِمِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ».

شرح حال راوی

عنوان ایوب البزاز در کتاب‌های رجالی نیست؛ ولی در سند بعضی روایات، از جمله روایت مذکور، یاد شده است که به قرینه راوی و مرویٌ عنه، نیز ملاحظه برخی اسناد دیگر که مشابه این سند است، استظهار می‌شود که واژگان «ابراهیم بن» از سند افتاده‌اند و مقصود از ایوب البزاز، ابراهیم بن ایوب است که در سند بعضی روایات ذکر گردیده و در این سند با وصف «البزاز» یاد شده است.

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۱
2. جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۴