مؤمن الطاق
آشنایی اجمالی
ابوجعفر محمد بن علی بن نعمان مؤمن الطاق أحول بجلی ساکن طاق المحامل، یکی از محله‌های کوفه بود و در آنجا به شغل صرّافی اشتغال داشت.
در مورد شخصیت وی داوری‌های متناقضی شده است. برخی ایشان را مؤمن الطاق، و مخالفان او را «شیطان الطاق» لقب داده‌اند و پیروانش او را شاه الطاق خوانده‌اند. به هر حال او صحابی امام صادق[۱] و امام کاظم(ع)بوده[۲] و از امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق(ع) روایت کرده است.[۳] همچنین از سلام بن مستنیر بهره علمی بُرد.[۴] او نزد امام صادق(ع) از آن چنان منزلتی برخوردار بود که امام فرمود که زنده یا مرده او، نزد من از محبوب‌ترین مردم می‌‌باشد.[۵]محمد متکلمی ماهر، حاضر جواب،[۶] دارای مقام علمی بالا[۷] و از اعتقادی نیکو برخوردار بود. مناظرات و بحث و گفت وگوهای بسیاری با ابوحنیفه داشته و با زید بن زین العابدین در مورد امامت امام صادق(ع) مناظره کرده است.[۸]
او شاگردانی را تربیت نمود که از جمله آنها می‌‌توان به احمد بن زید خزاعی، [۹] حماد بن عثمان، صفوان بن یحیی، ابن ابی عمیر و ابومالک احمسی اشاره نمود.[۱۰]
ابوجعفر فردی مورد اعتماد،[۱۱] معتزلی مذهب و از ناحیه یک چشم نابینا بود و فرقه‌ای از معتزله به نام «شیطانیه» به او منسوب است.[۱۲]
آثار او عبارت‌اند از: الامامه، المعرفه، الرّد علی المعتزله فی امامة المفضول، کتاب فی امر طلحة والزبیر وعائشه[۱۳]، اثبات الوصیة، افعل لا تفعل[۱۴]، کتاب کلامه علی الخوارج، کتاب مجالسه مع ابی حنیفة والمرجئه، الاحتجاج فی امامة امیر المؤمنین(ع)[۱۵] و کتاب الجمل.[۱۶] سرانجام در حدود ۱۸۰هـ درگذشت[۱۷].[۱۸]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۲۲۴ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶ و ۱۸۷.
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۵۹.
- ↑ رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۳ و ۲۰۴.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۳۰۳.
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۲۲۴؛ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶ و ۱۸۷.
- ↑ رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۳ و ۲۰۴.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۲۲۴ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶ و ۱۸۷.
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۱۳۲ و ۱۹۱.
- ↑ هدایة المحدثین، ص۲۵۷.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۲۲۴؛ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶ و ۱۸۷.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۴.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۲۲۴ اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶ و ۱۸۷.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۳۲ و ۱۹۱.
- ↑ رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۳ و ۲۰۴.
- ↑ الذریعه، ج۵، ص۱۴۱.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۴.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۶۵۴ - ۶۵۵.