احمد بن عبدالعزیز رازی در تراجم و رجال

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

آشنایی اجمالی

احمد بن عبدالعزیز[۱] در سند یکی از روایات تفسیر کنز الدقائق به نقل از کتاب الکافی واقع شده است:

«فی الکافی: عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ قَالَ حَدَّثَنِي بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ: كَانَ أَبُو الْحَسَنِ الْأَوَّلُ(ع) إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنْ آخِرِ رَكْعَةِ الْوَتْرِ قَالَ هَذَا مَقَامُ مَنْ حَسَنَاتُهُ نِعْمَةٌ مِنْكَ وَ شُكْرُهُ ضَعِيفٌ وَ ذَنْبُهُ عَظِيمٌ وَ لَيْسَ لَهُ إِلَّا دَفْعُكَ وَ رَحْمَتُكَ فَإِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ(ص): كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ[۲]. طَالَ هُجُوعِي وَ قَلَّ قِيَامِي وَ هَذَا السَّحَرُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُكَ لِذَنْبِي اسْتِغْفَارَ مَنْ لَمْ يَجِدْ لِنَفْسِهِ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا[۳] وَ لَا مَوْتًا وَلَا حَيَاةً وَلَا نُشُورًا[۴] ثُمَّ يَخِرُّ سَاجِداً»[۵].

روایت مزبور در علل الشرائع نقل شده است و در سند آن، راوی با وصف «الرازی» ذکر شده است[۶]. با توجه به عدم ذکر نام راوی در کتب رجالی و انحصار روایتش در مورد فوق، از راویان مجهول و یا مُهمل است؛ و نظر برخی رجالیان مانند صاحب جامع الرواة، در متحد دانستن راوی با احمد بن عبدالعزیز کوفی «أبوشبل»[۷] که در رجال شیخ طوسی[۸] از اصحاب امام صادق(ع) شمرده شده است، قابل پذیرش نیست، چون قرینه و شاهدی بر آن یافت نشده است.[۹]

منابع

پانویس

  1. ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۵۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۴۲، ش۶۲۲؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۳۴۴، ش۱۰۹۳.
  2. «آنان اندکی از شب را می‌خفتند * و سحرگاهان آمرزش می‌خواستند» سوره ذاریات، آیه ۱۷.
  3. «بگو آیا به جای خداوند، چیزی را می‌پرستید که برای شما نه زیان دارد و نه سود؛ و خداوند است که شنوای داناست» سوره مائده، آیه ۷۶.
  4. «و اختیار مرگ و زندگی و برانگیختنی را ندارند» سوره فرقان، آیه ۳.
  5. تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۴۱۳ - ۴۱۴، به نقل از: الکافی، ج۳، ص۳۲۵، ح۱۶.
  6. علل الشرائع، ج۲، ص۳۶۴، ح۳.
  7. أحمد بن عبدالعزیز [ق. ست] الجوهری له کتاب السقیفة [ست] الکوفی أبوشبل [ق] (مح) عنه سهل بن زیاد فی [یب] فی أواخر باب کیفیة الصلاة و فی [فی) فی باب السجود؛ جامع الرواة، ج۱، ص۵۲. اشکال دیگری که در این عبارت دیده می‌شود، متحد دانستن احمد بن عبدالعزیز الکوفی با احمد بن عبدالعزیز الجوهری، صاحب کتاب السقیفه است (ر.ک: الفهرست (طوسی)، ص۸۴، ش۱۱۰)؛ زیرا اولی از اصحاب امام صادق(ع) شمرده شده، ولی دومی در سال ۳۲۳ (ق) وفات کرده است (ر.ک: السقیفة و فدک، مقدمه، ص۳۳).
  8. رجال الطوسی، ص۱۵۵، ش۱۷۰۰.
  9. جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۳۰-۳۳۱.