احمد بن محمد بن عبدالعزیز مقری
احمد بن محمد بن عبدالعزیز مقری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن محمد بن عبدالعزیز مقری در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردمقدمه
احمد بن محمد بن عبدالعزیز المقری[۱]، تنها یک بار در اسناد روایات تفسیر کنز الدقائق به نقل از کتاب معانی الأخبار یاد شده است:
«وفي كتاب معاني الأخبار: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُقْرِي قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْمُقْرِي الْجُرْجَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْمَوْصِلِيُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَاصِمٍ الطَّرِيفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو زَيْدٍ عَيَّاشُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكَحَّالُ مَوْلَى زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي يَزِيدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍS قَالَ قَالَ الصَّادِقُS فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: 
يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُوا لَا عِلْمَ لَنَا إِنَّكَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ
[۲] قَالَ يَقُولُونَ لَا عِلْمَ لَنَا بِسِوَاكَ- قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُS الْقُرْآنُ كُلُّهُ تَقْرِيعٌ وَ بَاطِنُهُ تَقْرِيبٌ»[۳].[۴]
شرح حال راوی
روایت یاد شده، در منبع اصلی (معانی الأخبار) دو بار ذکر شده است: یکی با عنوان احمد بن محمد بن عبدالرحمن مقری[۵] و دیگری با عنوان احمد بن محمد بن عبدالرحمن مروزی مقری[۶] ثبت شده است، بنابراین در سند تفسیر کنز الدقائق تصحیف واقع گردیده و عنوان «عبدالعزیز»، مصحّف «عبدالرحمن» است و تأیید می‌کند وقوع تصحیف را که در اسناد دیگر نیز أحمد بن محمد بن عبدالرحمن ضبط گردیده است.
نام راوی، در هیچ کتاب رجالی شیعه و سنی ذکر نشده؛ ولی در سند بیش از ده روایت ذکر شده که همگی در کتب شیخ صدوق نقل شده‌اند[۷] و نام کامل او بر اساس گزارش شیخ صدوق در یکی از اسناد کتاب الخصال احمد بن محمد بن عبدالرحمن بن عبدالله بن حسین بن ابراهیم بن یحیی بن عجلان مروزی مقری است[۸] که با اوصاف «المقری»، «الحاکم»، «المروزی» و «القرش» همراه است[۹].[۱۰]
طبقه راوی
تاریخ ولادت و وفات راوی مشخص نیست؛ ولی شیخ صدوق از وی روایت کرده و ایشان از کسانی مانند ابوعمرو محمد بن جعفر مقری جرجانی، ابو بکر محمد بن خالد بن حسن مطوعی بخاری[۱۱] و ابوبکر محمد بن ابراهیم جرجانی[۱۲] و ابوالحسن علی بن حسن بن بندار تمیمی طبری[۱۳] روایت کرده است.
شیخ صدوق در طبقه دهم قرار دارد، پس احمد بن محمد بن عبدالرحمن که استاد بی‌واسطه وی است، در طبقه نهم قرار می‌گیرد.[۱۴]
مذهب راوی
چنان که گذشت، نام راوی در کتب رجالی ذکر نشده، از این رو مسلک و مذهب وی ناشناخته است؛ ولی با بررسی محتوای این دو روایت می‌‌توان تشیع وی را دریافت:
روایت یکم: «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُقْرِي قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْمُقْرِي الْجُرْجَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْمَوْصِلِيُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَاصِمٍ الطَّرِيفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبَّاسُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ الْحَسَنِ الْكَحَّالُ مَوْلَى زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِS قَالَ: الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ الْعِصْمَةُ فِي ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْنَى الْمَعْصُومِ فَقَالَ هُوَ الْمُعْتَصِمُ بِحَبْلِ اللَّهِ وَ حَبْلُ اللَّهِ هُوَ الْقُرْآنُ لَا يَفْتَرِقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْإِمَامُ يَهْدِي إِلَى الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ[۱۵]»[۱۶].
روایت دوم: «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُقْرِي قَالَ:... عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِa اقْتَدُوا بِالشَّمْسِ فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ فَاقْتَدُوا بِالْقَمَرِ فَإِذَا غَابَ الْقَمَرُ فَاقْتَدُوا بِالزُّهَرَةِ فَإِذَا غَابَتِ الزُّهَرَةُ فَاقْتَدُوا بِالْفَرْقَدَيْنِ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا الشَّمْسُ وَ مَا الْقَمَرُ وَ مَا الزُّهَرَةُ وَ مَا الْفَرْقَدَانِ فَقَالَ أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِيٌّ الْقَمَرُ وَ الزُّهَرَةُ فَاطِمَةُ وَ الْفَرْقَدَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ(ع)»[۱۷].[۱۸]
جایگاه حدیثی راوی
وثاقت و جایگاه حدیثی راوی ناشناخته است؛ ولی از شمار روایت شیخ صدوق از ایشان (۱۲ روایت در فضائل اهل بیت(ع)) می‌‌توان ممدوح بودن و حُسن حال وی را فهمید [۱۹].[۲۰]
منابع
پانویس
- ↑ مصحّف بن عبدالرحمن است. ر.ک: تنقیح المقال، ج۷، ص۳۷۴، ش۹۸۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۷۴، ش۸۷۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۵۲، ش۱۶۰۲.
- ↑ روزی که خداوند پیامبران را گرد می‌آورد و می‌فرماید که به (دعوت) شما چه پاسخ داده شد؟ می‌گویند: ما را هیچ دانشی نیست، بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی سوره مائده، آیه ۱۰۹.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۲۵۷ به نقل از معانی الأخبار، ص۲۳۱، ح۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۰.
- ↑ معانی الأخبار، ص۲۳۱، ح۱.
- ↑ معانی الأخبار، ص۳۱۲، ح۱.
- ↑ التوحید، ص۲۳۴ (ح۲)، ۲۳۸ (ح۱) و ۲۸۸ (ح۷)، الخصال، ج۱، ص۲۶۲، ح۱۳۹، ج۲، ص۴۲۷، ح۴؛ معانی الأخبار، ص۱۱۴، ح۲ (ذیل حدیث)، ۱۱۵ (ح۱)، ۱۳۲ (ح۱) و ۲۴۶ (ح ۸).
- ↑ الخصال، ج۲، ص۴۸۱، ح۵۵.
- ↑ ر.ک: عیون أخبار الرضاS، ج۱، ص۲۲۶، ح۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۰-۱۰۱.
- ↑ عیون أخبار الرضاS، ج۱، ص۲۲۶، ح۱.
- ↑ الخصال، ج۲، ص۴۸۱، ح۵۵.
- ↑ معانی الأخبار، ص۱۱۴، ح۲ (ذیل حدیث)، ص۲۴۶، ح۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۱-۱۰۲.
- ↑ بی‌گمان این قرآن به آیین استوراتر رهنمون می‌گردد سوره اسراء، آیه ۹.
- ↑ معانی الأخبار، ص۱۳۲، ح۱.
- ↑ معانی الأخبار، ص۱۱۴، ح۲ (ذیل حدیث).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۲-۱۰۳.
- ↑ گروهی از بزرگان به ممدوح بودن و حسن حال اساتید شیخ صدوق اشاره کرده‌اند. (ر.ک: مدارک الأحکام، ج۶، ص۸۴؛ أجوبة المسائل البهبهانیه، ص۴۶ - ۴۷؛ ذخیرة المعاد، ج۱، ص۵۱۰؛ جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۷۰؛ ریاض المسائل، ج۵، ص۳۴۸؛ خاتمة مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۸۱، ذیل شماره ۳۴۹؛ روضة المتقین، ج۱۴، ص۶۶؛ الرسائل الرجالیه (کلباسی)، ج۳، ص۳۶۰؛ رجال الخاقانی، ص۱۸۴،...).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۳.