احمد بن نجم
احمد بن نجم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن نجم در حدیث - احمد بن نجم در تاریخ اسلامی - احمد بن نجم در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
از اصحاب و راویان امام رضا (ع). بر اساس برخی منابع وی از اصحاب آن حضرت شمرده شده است[۱]. در پاره‌ای از منابع روایی، از او روایتی ذکر شده که نشان از ملاقات وی با امام رضا (ع) دارد؛ در این روایت، وی از امام پرسشی کرده و آن حضرت در پاسخ بیاناتی فرموده است. از ظاهر روایت بر می‌آید که وی در دیداری حضوری و به صورت شفاهی از آن حضرت سؤال کرده است. در عین حال، مطلبی درباره احمد بن نجم در منابع کهن و مآخذ بعدی دیده نمی‌شود. در این روایت که نخستین‌بار در تحف‌العقول ابن‌شعبه حرانی در قرن چهارم هجری آمده، احمد از امام رضا (ع) درباره عُجبی که عمل را فاسد می‌کند، سؤال کرده و امام در پاسخ برای عُجب سلسله مراتبی قائل شده و فرموده است: عُجب درجاتی دارد: یکی آنکه کارهای بد و نامناسب بنده در نظرش خوب جلوه کند، به گونه‌ای که آن را خوب انگاشته و گمان برد که کار خوبی کرده است. و دیگر آنکه بنده‌ای به خدا ایمان آورد و بر خدا منّت نهد، به آن تصور که برای خدا کاری کرده است، در حالی‌که این خداوند است که باید در این‌باره بر او منّت گذارد[۲]. این روایت بعدها در متون دیگر آمده است[۳]. البته باید دانست که همین روایت در پاره‌ای منابع از علی بن سوید نقل شده است[۴]؛ همچنین مامقانی در تنقیح‌المقال گفته احتمال دارد که در ذکر نام احمد بن نجم اشتباهی صورت گرفته باشد؛ چراکه در برخی منابع این روایت از ناحیه احمد بن عمر حلال نقل شده و از حیث متن هم تفاوتی ندارند. از آنجا که در منابع رجالی نیز از وی سخنی به میان نیامده، حکم به مهمل‌بودن او می‌شود[۵][۶]
منابع
پانویس
- ↑ عوالم العلوم، ج۲۲، ص۵۶۵؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹۸.
- ↑ تحف العقول، ص۴۴۴.
- ↑ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۳۶؛ مستدرک سفینة البحار، ج۷، ص۸۶؛ مسند الإمام الرضا (ع)، ج۱، ص۲۸۵.
- ↑ الکافی، ج۲، ص۳۱۳؛ معانی الأخبار، ص۲۴۳.
- ↑ تنقیح المقال، ج۸ ص۱۸۱؛ الکافی، ج۲، ص۳۱۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹۸.
- ↑ اخلاقی، معصومه، مقاله «احمد بن نجم»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۵.