اذن تشریعی خداوند به امامان

این مدخل زیرشاخهٔ بحث ولایت تشریعی است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

چون ولایت و رهبری یک امر ضروری برای جوامع بشری است، از این رو، بعد از ختم نبوت نیز به آن نیاز است و باید ادامه پیدا کند؛ زیرا گذشته از یک سلسله مسائل فردی که در دین و تشریع الهی مطرح شده است، دستورات اجتماعی نظیر: حدود، دیات، قصاص، تعزیرات و امثال آن نیز در دین وجود دارد که خود این دستورات نشان دهنده آن است که دین نیازمند یک قدرت اجرایی و امامت است؛ امامی که تمام شؤون امامت را که پیامبر دارا بود، در اختیار داشته باشد؛ شؤونی چون: مرجعیت دینی و زعامت ‏سیاسی و ولایت معنوی؛ تا بتواند از عهده مسؤولیت ‏سنگین خود برآید.

اثبات اذن تشریعی امامان از راه نقل

به عنوان نمونه، از آیاتی که دلالت‏ بر اذن تشریعی ائمه (ع) می‌‏کند عبارت است از: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾. از روایات مستفیضه، بلکه متواتره استفاده می‏شود که آیه بالا در شأن امام علی (ع) نازل شده و ولایت‏ به معنای ولایت تشریعی امام است. در روایت آمده است: «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ و جَلَّ: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ﴾ قَالَ: «إِنَّمَا يَعْنِي أَوْلى‏ بِكُمْ، أَي‏ أَحَقُّ بِكُمْ و بِأُمُورِكُمْ و أَنْفُسِكُمْ و أَمْوَالِكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ، وَ الَّذِينَ آمَنُوا: يَعْنِي عَلِيّاً و أَوْلَادَهُ الْأَئِمَّةَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيَامَةِ‏‏‏».

جنگ‏‌های توحیدی ائمه (ع)

طبق توحید کامل که شامل ربوبیت و ولایت تشریعی خداوند می‏شود و بر اساس اذن تشریعی، که به ائمه (ع) در اعمال ولایت در جامعه داده شده است، روشن می‏شود که بیشتر جنگهای ائمه (ع) به خصوص علی (ع) جنگ توحیدی بوده است همچنانکه بیشتر جنگهای پیامبر (ص)} جنگ توحیدی بود؛ یعنی تمام جنگهای علی (ع) علیه اصحاب توحید بود که توحید ناقص داشتند؛ یعنی با کسانی می‏‌جنگیدند که توحید در ذات و صفات را قبول داشتند اما توحید در افعال را به طور کامل قبول نداشتند؛ یعنی ائمه (ع) با مخالفان ربوبیت و ولایت تشریعی خداوند می‌‏جنگیدند و این سیره عملی ائمه (ع) مؤید این است که آنان موظف به تشکیل حکومت دینی در راستای تحقق توحید کامل بوده‌‏اند.

روایت توحید شیخ صدوق مؤید این ادعاست: "در جنگ جمل عربی بیابانی از حضرت علی (ع) در باره توحید پرسید، مردم به او اعتراض کردند اما امام فرمودند: آنچه این عرب صحرانشین از آن می‏پرسد همان است که ما از این مردم می‏خواهیم". یعنی جنگ جمل یک جنگ توحیدی است و برای دعوت به توحید. با اینکه اصحاب جمل نماز خوان و مسلمان بودند و شهادتین می‏‌گفتند اما حضرت ایمان آنها را توحیدی نمی‏داند، چون به توحید در ربوبیت و ولایت "مرحله تشریع و حاکمیت‏ سیاسی" ایمان نداشتند؛ یعنی حاضر نبودند از کسی که خداوند فرمان به اطاعت از او داده بود، اطاعت نمایند. بنابراین، طبق این دیدگاه، توحید ناب و کامل با نبوت و امامت معنا پیدا می‏کند و کسی که امامت و ولایت ائمه را نپذیرد، توحید او خالص نبوده و ناقص است.

پس امامت و ولایت ‏به عنوان رهبری سیاسی و ریاست دین و دنیا، از لوازم اساسی توحید است و توحید بدون آن، به حد نصاب لازم نمی‏رسد؛ زیرا مرتبه خلوص توحید با پیروی تمام عیار از فرمان خدا در اطاعت از امامت و نهادی که رهبری جامعه را به دستور خدا در دست دارد، قابل تحصیل است که همان حکومت دینی است.

با این معنا، مفهوم حدیث امام رضا (ع) هم معلوم می‏شود که فرمودند: «كَلِمَةُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِي فَمَنْ قَالَهَا دَخَلَ حِصْنِي وَ مَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي‏، قَالَ فَلَمَّا مَرَّتِ الرَّاحِلَةُ نَادَانَا بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا‏‏‏» یعنی امامت ‏شرط توحید است. و نیز سر اصول دین شمردن امامت در مذهب شیعه روشن می‌‏گردد که در کنار توحید، باید نبوت و امامت نیز وجود داشته باشد و گرنه ناقص است.

منابع

1. شاهدی، غفار، توحید و حکومت دینی، فصلنامه حکومت اسلامی