قاعده ملازمه

این مدخل زیرشاخهٔ بحث فقه است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

استکشاف ملازمه

اصولیون و فقها تلازم عقل و شرع را قاعده ملازمه نامیده و می‌گویند: کلما حکم به العقل حکم به الشرع و کلما حکم به الشرع حکم به العقل. البته ملازمه مربوط به جایی است که عقل به صورت قطعی و ضروری به ملاک و مناط حکم، (مصلحت یا مفسده) دسترسی پیدا کند و الا با صرف ظن و گمان و حدس و تخمین نمی‌توان نام حکم عقل بر آن نهاد. بسیاری از طرفداران ملازمه، به ادله شرعیه روی آورده و تلاش بسیاری کرده‌اند که ملازمه را از راه آیات و روایات به اثبات برسانند و دلیل عقلی را با دلیل شرعی در اثبات ملازمه تکمیل کنند.

قرآن در موارد متعدد، تحریم شرعی را مستند به حرمت عقلی کرده و هر آنچه را که عقل پلید شمرده، حرام کرده و هر آنچه را که عقل طیب دانسته، آن را حلال شمرده است و نیز امری را که عقلاً معروف تشخیص داده می‌شود از نظر شرعی «مأمور به» و هر آنچه که منکر شمرده می‌شود، منهی عنه دانسته است و همچنین عدل و احسان عقلی را واجب و فحشاء و منکر را حرام کرده است.

در روایات متعدد نیز بر این اصل تأکید شده که هر فعلی که انسان را به سعادت نزدیک و از آتش دور می‌کند در شرع بدان امر شده و هر آنچه که انسان را از بهشت سعادت دور می‌کند شرع از آن نهی کرده است و نیز عاقل مرتکب کار قبیح نمی‌شود..

منابع

1. عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۱