اسحاق بن جعفر صادق هاشمی علوی مدنی در تراجم و رجال
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اسحاق بن جعفر صادق هاشمی علوی مدنی است. اسحاق بن جعفر صادق هاشمی علوی مدنی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسحاق بن جعفر صادق هاشمی علوی مدنی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
اسحاق بن جعفر[۱]، تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به نقل از الکافی آمده است:
«فی أصول الکافی: الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ إِسْحَاقَ بْنَ جَعْفَرٍ يَقُولُ سَمِعْتُ أَبِي يَقُولُ الْأَوْصِيَاءُ إِذَا حَمَلَتْ بِهِمْ أُمَّهَاتُهُمْ أَصَابَهَا فَتْرَةٌ شِبْهُ الْغَشْيَةِ فَأَقَامَتْ فِي ذَلِكَ يَوْمَهَا ذَلِكَ إِنْ كَانَ نَهَاراً أَوْ لَيْلَتَهَا إِنْ كَانَ لَيْلًا ثُمَّ تَرَى فِي مَنَامِهَا رَجُلًا يُبَشِّرُهَا بِغُلَامٍ عَلِيمٍ حَلِيمٍ فَتَفْرَحُ لِذَلِكَ ثُمَّ تَنْتَبِهُ مِنْ نَوْمِهَا فَتَسْمَعُ مِنْ جَانِبِهَا الْأَيْمَنِ فِي جَانِبِ الْبَيْتِ صَوْتاً يَقُولُ حَمَلْتِ بِخَيْرٍ وَ تَصِيرِينَ إِلَى خَيْرٍ وَ جِئْتِ بِخَيْرٍ أَبْشِرِي بِغُلَامٍ حَلِيمٍ عَلِيمٍ وَ تَجِدُ خِفَّةً فِي بَدَنِهَا ثُمَّ لَمْ تَجِدْ بَعْدَ ذَلِكَ امْتِنَاعاً مِنْ جَنْبَيْهَا وَ بَطْنِهَا فَإِذَا كَانَ لِتِسْعٍ مِنْ شَهْرِهَا سَمِعَتْ فِي الْبَيْتِ حِسّاً شَدِيداً فَإِذَا كَانَتِ اللَّيْلَةُ الَّتِي تَلِدُ فِيهَا ظَهَرَ لَهَا فِي الْبَيْتِ نُورٌ تَرَاهُ لَا يَرَاهُ غَيْرُهَا إِلَّا أَبُوهُ فَإِذَا وَلَدَتْهُ وَلَدَتْهُ قَاعِداً وَ تَفَتَّحَتْ لَهُ حَتَّى يَخْرُجَ مُتَرَبِّعاً يَسْتَدِيرُ بَعْدَ وُقُوعِهِ إِلَى الْأَرْضِ فَلَا يُخْطِئُ الْقِبْلَةَ حَيْثُ كَانَتْ بِوَجْهِهِ ثُمَّ يَعْطِسُ ثَلَاثاً يُشِيرُ بِإِصْبَعِهِ بِالتَّحْمِيدِ وَ يَقَعُ مَسْرُوراً مَخْتُوناً وَ رَبَاعِيَتَاهُ مِنْ فَوْقٍ وَ أَسْفَلَ وَ نَابَاهُ وَ ضَاحِكَاهُ وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ مِثْلُ سَبِيكَةِ الذَّهَبِ نُورٌ وَ يُقِيمُ يَوْمَهُ وَ لَيْلَتَهُ تَسِيلُ يَدَاهُ ذَهَباً وَ كَذَلِكَ الْأَنْبِيَاءُ إِذَا وُلِدُوا وَ إِنَّمَا الْأَوْصِيَاءُ أَعْلَاقٌ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ»[۲].[۳]
شرح حال راوی
مقصود از راوی یاد شده، اسحاق بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب مدنی[۴] فرزند امام جعفر صادق(ع) است.
کنیه وی «أبو محمد» و لقبش المؤتمن است و او محدثی جلیل القدر و صاحب فضل و دانش و مرجع مردم بوده است، تا جایی که عده‌ای از شیعیان به غلط، به امامت وی معتقد شدند[۵]. در کتب تراجم و انساب، وی را شبیه‌ترین افراد به رسول خدا(ص) معرفی کردند.
اسحاق بن جعفر از پدرش امام صادق(ع)[۶] و برادرش امام موسی کاظم(ع)[۷] روایت نقل کرده و معتقد به امامت برادرش امام کاظم(ع) بوده و از پدرش امام صادق(ع) نیز در این زمینه روایاتی[۸] را نقل کرده و از کسانی بوده است که امام صادق(ع) او را شاهد وصیت بر امامت امام کاظم(ع) قرار داده است[۹].
اسحاق بن جعفر معتقد به امامت امام رضا(ع) نیز بوده است؛ در زمانی که بعضی خواستند در امامت آن حضرت تشکیک کنند و به دنبال شبهه‌افکنی بودند، با قاطعیت تمام از آن حضرت حمایت و از حریم ولایت دفاع کرد؛ از جمله هنگامی که عباس فرزند امام کاظم(ع) بعد از وفات آن حضرت، خواست در امامت امام رضا(ع) تردید ایجاد کند، یکی از کسانی که قویاً از امامت امام رضا(ع) دفاع کرد، عمویش اسحاق بن جعفر(ع) بوده است که تفصیل این قضیه در کتاب شریف الکافی آمده است[۱۰].
اسحاق بن جعفر همسر بانو نفیسه خاتون از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است که در مصر مدفون است و شهرت فراوان دارد[۱۱].[۱۲]
طبقه راوی
اسحاق دوران امامت چهار امام معصوم را ادراک کرده است. برقی او را از اصحاب امامان امام باقر، امام صادق و امام کاظم(ع) شمرده[۱۳]؛ اما شیخ طوسی وی را تنها در اصحاب امام صادق(ع) ذکر کرده است[۱۴] و در اسناد روایات از پدرش امام صادق(ع) و برادرش امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است. و همچنین او دوران امامت امام رضا(ع) را نیز ادراک کرده است[۱۵].
از تاریخ ولادت و وفات راوی اطلاعی در دست نیست؛ ولی از بعضی اخبار فهمیده می‌شود که وی در زمان امام رضا(ع) از دنیا رفته است[۱۶].[۱۷]
استادان و شاگردان راوی
برخی استادان راوی در اسناد روایات را می‌‌توان عبدالله بن حسین بن عطاء بن یسار، عمر بن علی بن جعفر بن محمد، حسین بن عیسی، محمد بن هلال مذحجی و عیسی بن زید[۱۸] برشمرد و از شاگردان وی در اسناد روایات می‌‌توان به عبدالله بن ابراهیم جعفری، محمد بن عبدالله، محمد بن اسحاق بن جعفر و شعیب بن واقد اشاره کرد[۱۹].
مزّی از رجالیان اهل سنت نیز به برخی اساتید و شاگردان حدیثی اسحاق بن جعفر اشاره کرده و می‌نویسد:
"روى عن: سعيد بن مسلم بن بأنك، وصالح بن معاوية بن عبدالله بن جعفر بن أبي طالب، وعبدالله بن جعفر المخرمي، وعبدالرحمان بن أبي بكر المليكي الجدعاني إن كان محفوظاً، عبدالرحمان بن عبدالعزیز بن عبدالله الأنصاري الإمامي، كثير بن عبدالله بن عمرو بن عوف المزني، محمد بن عبدالرحمان بن أبي بكر المليكي الجدعاني. وروى عنه: إبراهيم بن المنذر الحزامي، محمد بن إسماعیل بن جعفر بن إبراهيم بن محمد بن علي بن عبدالله بن جعفر الجعفري، ويعقوب بن حميد بن كاسب، يعقوب بن محمد الزهري[۲۰].[۲۱]
جایگاه حدیثی راوی
نام راوی در رجال نجاشی و فهرست شیخ طوسی عنوان نشده؛ شاید بدان جهت که وی کتاب نداشته است و در رجال برقی و رجال شیخ طوسی که از راوی یاد شده است، جرح و تعدیلی صورت نگرفته؛ ولی شیخ مفید درباره‌اش نوشته است: "وكان إسحاق بن جعفر من أهل الفضل والصلاح والورع والاجتهاد وروى عنه الناس الحديث والآثار وكان ابن كاسب[۲۲] إذا حدث عنه يقول: حدثني الثقة الرضي إسحاق بن جعفر"[۲۳].
طبرسی و شیخ حر عاملی نیز با تعابیر یاد شده از اسحاق بن جعفر یاد کرده‌اند [۲۴] و وحید بهبهانی نوشته است: "وكانا إسحاق و علي من الفضل و الورع ما لا يختلف فيه اثنان"[۲۵].
رجالیان و بزرگان سنی نیز از وی به نیکی یاد کرده و از او روایت نقل کرده‌اند:
ابن حجر عسقلانی: "إسحاق بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي، ذكره ابن عقدة في رجال الشيعة وقال: كان يقال له الحزين لأنه لم ير ضاحکاً قط، وروى عنه أبوهاشم [۲۶] بن كاسب"[۲۷].
صاحب عمدة الطالب: "و أما إسحاق بن جعفر الصادق(ع) ويكنى أبا محمد ويلقب المؤتمن و ولد بالعريض، وكان من أشبه الناس برسول الله(ص) و أمه أم أخیه. موسى الكاظم(ع) وكان محدثاً جليلاً وادعت فيه طائفة من الشيعة الإمامية، وكان سفيان بن عيينة إذا روى عنه يقول: حدثني الثقة الرضا"[۲۸].
ابو حاتم رازی با لقب کرم الله وجهه از او یاد می‌کند و می‌نویسد: "قال سألت يحيى بن معين عن إسحاق بن جعفر فقال: ما أرى إلا كان صدوقاً[۲۹].
ابن حبان نیز او را در الثقات ذکر کرده است[۳۰].[۳۱]
تحقیق
گرچه رجالیان قدمای شیعه به وثاقت اسحاق بن جعفر تصریح نکردند، قرار گرفتن او در زمره شاهدان در وصیت امام کاظم(ع) و گواهی شیخ مفید بر فضل و ورع وصلاح و سداد وی در وثاقت ایشان کافی است.
یادآوری: اسحاق بن جعفر از راویان حدیث منزلت: «أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي» بوده است[۳۲].[۳۳]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال البرقی، ص۱۰ و ۴۷؛ رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۲۳؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۶۴، ش۴۴۸؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۹۲، ش۴۱۴؛ جامع الرواه، ج۱، ص۸۱، ش۵۳۷؛ إکلیل المنهج، ص۱۳۳؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۸۳؛ الفوائد الرجالیه (بحر العلوم)، ج۴، ص۶۶؛ منتهی المقال، ج۲، ص۱۹، ش۲۹۸؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۸۲، ش۱۹۰۸؛ شعب المقال، ص۲۴۲، ش۴۷؛ تنقیح المقال، ج۹، ص۸۲، ش۱۹۲۷؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۲۶۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۰۲، ش۱۱۳۵؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۵۶، ش۲۰۲۱؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۷۴۵، ش۶۹۹. ب. منابع سنی: التاریخ الصغیر (بخاری)، ج۱، ص۳۸۳، ش۱۲۲۵؛ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۱۵، ش۷۳۹؛ الثقات (ابن حبان)، ج۸، ص۱۱۱؛ تهذیب الکمال، ج۲، ص۴۱۶، ش۳۴۷؛ إکمال تهذیب الکمال، ج۲، ص۸۶، ش۳۹۳؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص۸۰، ش۳۴۷؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۲۰۰، ش۴۲۴؛ لسان المیزان، ج۱، ص۳۵۹، ش۱۱۰۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۳، ص۹۳.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۲۲ به نقل از الکافی، ج۱، ص۳۸۷ - ۳۸۸، ح۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۰-۴۳۱.
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۲۳.
- ↑ و کان محدثاً جلیلاً وادعت فیه طائفة من الشیعة الإمامیة؛ (عمدة الطالب، ص۲۲۹).
- ↑ «... إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) يَا بُنَيَّ اتَّخِذِ الْغَنَمَ...»؛ (المحاسن، ج۲، ص۶۴۰، ح۱۵۰).
- ↑ «...إِسْمَاعِيلُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي، عَنْ جَدِّي إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ(ع)، قَالَ: سَمِعْتُ أَبِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ(ع) يَقُولُ: أَحْسَنُ مِنَ الصِّدْقِ قَائِلُهُ، وَ خَيْرٌ مِنَ الْخَيْرِ فَاعِلُهُ»؛ (الأمالی (طوسی)، ص۲۲۲-۲۲۳، ح۳۸۵). «إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ(ع) عَنِ النَّبِيِّ(ص) قَالَ: يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا مِنْ مَخْلُوقٍ يَعْتَصِمُ بِمَخْلُوقٍ دُونِي إِلَّا قَطَعْتُ أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ وَ أَسْبَابَ الْأَرْضِ مِنْ دُونِهِ...»؛ (أعلام الدین، ص۲۱۳).
- ↑ «... إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي يَوْماً فَسَأَلَهُ عَلِيُّ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَلِيٍّ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِلَى مَنْ نَفْزَعُ وَ يَفْزَعُ النَّاسُ بَعْدَكَ فَقَالَ إِلَى صَاحِبِ الثَّوْبَيْنِ الْأَصْفَرَيْنِ وَ الْغَدِيرَتَيْنِ يَعْنِي الذُّؤَابَتَيْنِ وَ هُوَ الطَّالِعُ عَلَيْكَ مِنْ هَذَا الْبَابِ يَفْتَحُ الْبَابَيْنِ بِيَدِهِ جَمِيعاً فَمَا لَبِثْنَا أَنْ طَلَعَتْ عَلَيْنَا كَفَّانِ آخِذَةً بِالْبَابَيْنِ فَفَتَحَهُمَا ثُمَّ دَخَلَ عَلَيْنَا أَبُو إِبْرَاهِيمَ»؛ (الکافی، ج۱، ص۳۰۸، ح۵؛ نیز ر.ک: الإرشاد، ج۲، ص۲۱۹).
- ↑ «عَنْ يَزِيدَ بْنِ سَلِيطٍ قَالَ: لَمَّا أَوْصَى أَبُو إِبْرَاهِيمَ(ع) أَشْهَدَ إِبْرَاهِيمَ بْنَ مُحَمَّدٍ الْجَعْفَرِيَّ وَ إِسْحَاقَ بْنَ مُحَمَّدٍ الْجَعْفَرِيَّ وَ إِسْحَاقَ بْنَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ...»؛ (الکافی، ج۱، ص۳۱۶، ح۱۵).
- ↑ «... فَلَمَّا مَضَى مُوسَى قَدَّمَهُ إِخْوَتُهُ إِلَى الطَّلْحِيِّ الْقَاضِي فَقَالَ الْعَبَّاسُ بْنُ مُوسَى أَصْلَحَكَ اللَّهُ وَ أَمْتَعَ بِكَ إِنَّ فِي أَسْفَلِ هَذَا الْكِتَابِ كَنْزاً وَ جَوْهَراً وَ يُرِيدُ أَنْ يَحْتَجِبَهُ وَ يَأْخُذَهُ دُونَنَا وَ لَمْ يَدَعْ أَبُونَا رَحِمَهُ اللَّهُ شَيْئاً إِلَّا أَلْجَأَهُ إِلَيْهِ وَ تَرَكَنَا عَالَةً وَ لَوْ لَا أَنِّي أَكُفُّ نَفْسِي لَأَخْبَرْتُكَ بِشَيْءٍ عَلَى رُءُوسِ الْمَلَإِ... ثُمَّ وَثَبَ إِلَيْهِ إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ عَمُّهُ فَأَخَذَ بِتَلْبِيبِهِ فَقَالَ لَهُ إِنَّكَ لَسَفِيهٌ ضَعِيفٌ أَحْمَقُ اجْمَعْ هَذَا مَعَ مَا كَانَ بِالْأَمْسِ مِنْكَ وَ أَعَانَهُ الْقَوْمُ أَجْمَعُونَ...»؛ (الکافی، ج۱، ص۳۱۷، ضمن ح۱۵).
- ↑ ذهبی در عنوان نفیسه می‌نویسد: السیدة المکرمة الصالحة، ابنة أمیرالمؤمنین الحسن بن زید بن السید سبط النبی(ص) الحسن بن علی - رضی الله عنهما - العلویة الحسنیة، صاحبة المشهد الکبیر المعمول بین مصر و القاهرة. ولی أبوها المدینة للمنصور، ثم عزله، و سجنه مدة، فلما ولی المهدی أطلقه، و أکرمه، ورد علیه أمواله، و حج معه، فتوفی بالحاجر و تحولت هی من المدینة إلی مصر مع زوجها الشریف إسحاق بن جعفر بن محمد الصادق فیما قیل، ثم توفیت بمصر فی شهر رمضان سنة ثمان و مئتین. و لم یبلغنا کبیر شیء من أخبارها. (سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۱۰۶).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۱-۴۳۳.
- ↑ رجال البرقی، ص۱۰ و ۴۷.
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۲۳.
- ↑ «عَنْ يَحْيَى عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ قَالَ: أُتِيَ أَبِي بِسِلَاحِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ لَقَدْ دَخَلَ عُمُومَتِي مِنْ ذَلِكَ كلمة [حَسَدٌ] فَقَالَ صَفْوَانُ وَ ذَكَرْنَا سَيَفَ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فَقَالَ أَتَانِي إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ فَعَظَّمَ عَلَيَّ رِسَالَتِي بِالْحَقِّ وَ الْحُرْمَةِ السَّيْفَ الَّذِي أَخَذَهُ هُوَ سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ(ص) قَالَ فَقُلْتُ لَا كَيْفَ يَكُونُ هَذَا...»؛ (بصائر الدرجات، ج۱، ص۱۸۹، ح۵۷).
- ↑ «... عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ قَالَ: كُنْتُ أَنَا وَ أَخِي عِنْدَ الرِّضَا(ع) فَأَتَاهُ مَنْ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ قَدْ رُبِطَ ذَقَنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ فَمَضَى أَبُو الْحَسَنِ(ع) وَ مَضَيْنَا مَعَهُ وَ إِذَا لِحْيَاهُ قَدْ رُبِطَا وَ إِذَا إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ وَ وُلْدُهُ وَ جَمَاعَةُ آلِ أَبِي طَالِبٍ يَبْكُونَ فَجَلَسَ أَبُو الْحَسَنِ(ع) عِنْدَ رَأْسِهِ وَ نَظَرَ فِي وَجْهِهِ فَتَبَسَّمَ فَنَقِمَ مَنْ كَانَ فِي الْمَجْلِسِ عَلَيْهِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ إِنَّمَا تَبَسَّمَ شَامِتاً بِعَمِّهِ قَالَ وَ خَرَجَ لِيُصَلِّيَ فِي الْمَسْجِدِ فَقُلْنَا لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَدْ سَمِعْنَا فِيكَ مِنْ هَؤُلَاءِ مَا نَكْرَهُ حِينَ تَبَسَّمْتَ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ(ع) إِنَّمَا تَعَجَّبْتُ مِنْ بُكَاءِ إِسْحَاقَ وَ هُوَ يَمُوتُ وَ اللَّهِ قَبْلَهُ وَ يَبْكِيهِ مُحَمَّدٌ قَالَ فَبَرَأَ مُحَمَّدٌ وَ مَاتَ إِسْحَاقُ»؛ (عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۲۰۶، ح۶).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۳-۴۳۴.
- ↑ فضائل أمیرالمؤمنین(ع)، ص۵۹، ح۵۷؛ الجعفریات، ص۲۱۳، ح۴؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۳۷، ح۵؛ الأمالی (مفید)، ص۵۳ - ۵۴، ح۱۶؛ دلائل الإمامه، ص۱۵۲، ح۶۶.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۲۲؛ فضائل أمیر المؤمنین(ع)، ص۵۹، ح۵۷؛ الجعفریات، ص۲۱۳، ح۴؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۳۷، ح۵.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۲، ص۴۱۶، ش۳۴۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۴-۴۳۵.
- ↑ مقصود یعقوب بن حمید بن کاسب است که از اسحاق بن جعفر روایت می‌کند: حدثنا یعقوب بن حمید بن کاسب، ثنا إسحاق بن جعفر بن محمد بن علی ابن الحسین، عن عبدالرحمن بن أبی بکر الجدعانی، عن نافع، عن ابن عمر، أن النبی(ص) قال: اللهم! بارک لأمتی فی بکورها. (سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۷۵) ابن حبان: یعقوب بن حمید بن کاسب أبو یوسف المدنی سکن مکة یروی عن بن عیینة و أهل الحجاز ثنا عنه عمر بن سعید بن سنان الطائی بمنبج و غیره من شیوخنا مات سنة أربعین أو إحدی و أربعین و مائتین و کان ممن یحفظ و ممن جمع و صنف و اعتمد علی حفظه فربما أخطأ فی الشیء بعد الشیء و لیس خطأ الانسان فی شیء یهم فیه ما لم یفحش ذلک منه بمخرجه عن الثقات إذا تقدمت عدالته. (الثقات، ج۹، ص۲۸۵).
- ↑ الإرشاد، ج۲، ص۲۱۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۳۰، ص۳۱۶؛ إعلام الوری، ص۲۹۳.
- ↑ تعلیقة علی منهج المقال، ص۸۳.
- ↑ مصحّف ابو یوسف است؛ زیرا کنیه یعقوب بن حمید بن کاسب، ابو یوسف است. (ر.ک: الجرح و التعدیل، ج۹، ص۲۰۶؛ الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۷، ص۱۵۱).
- ↑ لسان المیزان، ج۱، ص۳۵۹.
- ↑ عمدة الطالب، ص۲۴۲.
- ↑ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۱۵، ش۷۳۹.
- ↑ الثقات (ابن حبان)، ج۸، ص۱۱۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۵-437.
- ↑ فضائل أمیرالمؤمنین(ع)، ص۵۹، ح۵۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۴۳۷.