اصول حاکم بر روابط زن و شوهر در اسلام چیست؟ (پرسش)
| اصول حاکم بر روابط زن و شوهر در اسلام چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
اصول حاکم بر روابط زن و شوهر در اسلام چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد برهانی در کتاب «سیره اجتماعی پیامبر اعظم» در این‌باره گفته است:
«طبق آموزه‌های دینی، از نشانه‌ها و آیات الهی این است که خداوند برای انسان‌ها از جنس خودشان همسر آفرید تا در کنارشان آرامش یابند و خداوند میان آنها دوستی (مودت) و رحمت برقرار ساخت[۱].
یکی از فلسفه تشکیل خانواده، آرامش زن و شوهر با ازدواج و تشکیل خانواده است و این آرامش وقتی محقق می‌شود که ارتباط زن و شوهر دوستانه و صمیمی باشد. پس باید بکوشیم کانون خانواده را با اخلاق و رفتار خود گرم نگه داریم. بی‌شک ازدواج به گفته بسیاری از اندیشوران به عنوان «پیچیده‌ترین نوع رابطه‌های انسانی است که بدون ارتباطات کارآمد به کامیابی نخواهد انجامید»[۲].
امروزه در بسیاری از کشورها آمار طلاق بسیار نگران کننده است که به صورت یک معضل اجتماعی درآمده است؛ چه باید کرد تا کانون گرم خانواده فرو نپاشد؟ در پاسخ باید گفت که رعایت امور ذیل می‌تواند آنها را در این زمینه کمک کند:
- گرامی داشتن: زن و مرد باید همدیگر را گرامی بدارند؛ امام صادق (ع) می‌فرمود: «... سَعِيدَةٌ سَعِيدَةٌ امْرَأَةٌ تُكْرِمُ زَوْجَهَا»[۳]؛ «زنی خوشبخت است که شوهرش را گرامی داشته به او احترام بگذارد». زن و مرد هر دو باید نهایت تلاش خود را به کار گیرند تا احترام همدیگر را نگه دارند. آنها اگر از پدر و مادر همدیگر، یا از خویشان و بستگانشان به بدی یاد کنند، بدون تردید این رفتار به مرور زمان اثر منفی در روابط دوستانه آنها خواهد گذاشت. اما چنان‌چه آنها احترام یکدیگر و فامیل همدیگر را نگهدارند، این امر به مرور زمان موجب ازدیاد محبت و دوستی بین آنها می‌گردد.
- خدمت به همدیگر: اگر مرد به زنش خدمت نماید، خداوند به او پاداش می‌دهد؛ رسول اکرم فرمود: «إذا سَقَى الرجلُ امرَأتَهُ اُجِرَ»[۴]؛ «اگر مردی به زنش آب بدهد آن مرد اجر و پاداش دارد». از امام کاظم (ع) نیز روایت شده است: جهاد زن در نیکو شوهرداری کردن اوست: «جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ»[۵]. در حدیث نبوی آمده است: خدمتی که انسان به زن خود می‌کند، صدقه است: «خدمتك زوجتك صدقة»[۶]. مرد باید بکوشد زمینه آسایش و رفاه زن خود را فراهم سازد و زن نیز وظیفه دارد تا خوب شوهرداری نماید.
- هدیه دادن: در حدیثی از پیامبر اسلام نقل شده است: هر که به بازار رود و تحفه‌ای بخرد و برای خانواده خود به خانه آورد، چنان است که که گویا صدقه‌ای برای جمعی از فقرا داده است: «مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتَرَى تُحْفَةً فَحَمَلَهَا إِلَى عِيَالِهِ كَانَ كَحَامِلِ صَدَقَةٍ إِلَى قَوْمٍ مَحَاوِيجَ»[۷].
در بسیاری از روایات، به هدیه دادن تأکید شده است که این امر موجب ازدیاد محبت می‌گردد.
- صبر بر بداخلاقی زن: در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است که فرمود: کسی که بر اخلاق بد همسرش صبر نماید، در هر شب و روز به اندازه صبر ایوب به او ثواب می‌دهند: «مَنْ صَبَرَ عَلَى سُوءِ خُلُقِ امْرَأَتِهِ وَ احْتَسَبَهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى بِكُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ يَصْبِرُ عَلَيْهَا مِنَ الثَّوَابِ مَا أُعْطِيَ أَيُّوبَ (ع)»[۸]. زن و شوهر باید اساس زندگیشان را بر گذشت و شکیبایی قرار بدهند، که هر چند به قول شاعر صبر تلخ است، اما بار شیرین دارد. با فرض اینکه زن انسان با اخلاق هم باشد و مرد، وی را تحمل کند، شاید بعد از مدتی به کاستی خود پی برد و در صدد اصلاح اخلاق خود برآید.
- صداقت: انسان باید صادق باشد؛ یعنی به راستی آن چیزی باشد که هست، بدون اینکه خودنمایی کند. شخص قابل اعتماد کسی است که به احساس‌های خود، آگاه است و در زمان مناسب آنها را بروز می‌دهد.
راستگو در هر شرایطی، به گونه‌ای با دیگران و همسرش رفتار می‌کند که آنها او را آن‌گونه می‌شناسند که هست؛ یعنی بیرون و درونش یکی است، اما شخص اعتمادناپذیر، احساس‌ها، ارزش‌ها، انگیزه‌ها و اندیشه‌های واقعی خود را پنهان می‌سازد و متأسفانه حالت دفاعی و پنهان کاری او در برابر دیگران باعث می‌شود تا او در روابط اجتماعی خود موفق نباشد. صداقت برای هرگونه روابط پویا مورد نیاز است[۹].
- آسان‌گیری: زندگی را نمی‌توان با نق زدن و اعتراض به سر کرد. زن و شوهر که زیر یک چتر، زندگی می‌کنند باید همواره بکوشند زندگی را زیاد سخت نگیرند. شاید نتوان خانه‌ای را یافت که در آن هیچ‌گونه دعوا و مشاجره‌ای بین زن و شوهر وجود نداشته باشد. در یک ضرب‌المثل انگلیسی آمده که نزاع بین زن و شوهر مانند طوفان در میان لیوان است؛ یعنی اهمیت چندانی ندارد و زودگذراست.
اما انسان عاقل باید خود را حتی در گرداب چنین طوفانی نیز قرار ندهد که تکرار آن خطرناک است.
- تأمین نیازهای ضروری: در دین مبین اسلام آمده که یکی از وظایف شوهر فراهم کردن نیازهای ضروری زنش است. او باید استراحتگاه، لباس و خوراک همسرش را آن‌گونه که شأن و امکاناتشان اقتضا می‌کند، تهیه نماید. در رسالة الحقوق امام سجاد و همچنین فروع کافی آمده است: «تُطْعِمَهَا وَ تَكْسُوَهَا»[۱۰]؛ «شوهر باید خوراک و لباس زنش را فراهم کند». حادیثی از امام صادق (ع) نقل شده که: «يُشْبِعُهَا وَ يَكْسُوهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا»[۱۱]؛ «شوهر خوراک و لباس زنش را تهیه کند و اگر خطایی از وی دید، او را ببخشد».
- بخشش خطاها: امام سجاد (ع) می‌فرماید: «وَ إِذَا جَهِلَتْ عَفَوْتَ عَنْهَا»[۱۲]؛ اگر همسر کسی اشتباهی را مرتکب شد، انسان باید از اشتباهاتش چشم بپوشد». نه این که در پی آزار او براید که به دور از مردانگی است»[۱۳]
پانویس
- ↑ ﴿وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً﴾ «و از نشانه‌های او این است که از خودتان همسرانی برایتان آفرید تا کنار آنان آرامش یابید و میان شما دلبستگی پایدار و مهر پدید آورد» سوره روم، آیه ۲۱.
- ↑ مهارت‌های ارتباطی، ص۶.
- ↑ منتخب میزان الحکمه، حدیث ۲۸۱۱.
- ↑ منتخب میزان الحکمه، حدیث ۲۸۰۶.
- ↑ منتخب میزان الحکمه، حدیث ۲۸۰۵.
- ↑ نهج الفصاحه، حدیث ۱۴۳۵.
- ↑ منتخب میزان الحکمه، حدیث ۲۸۲۲.
- ↑ منتخب میزان الحکمه، حدیث ۲۸۱۲.
- ↑ مهارت‌های ارتباطی، ص۴۱۵.
- ↑ رسالة الحقوق، ص۹؛ فروع کافی، باب ۳۴۳، ح۱.
- ↑ کافی، باب حق المرأة علی الزوج، ص۵۱۱.
- ↑ رسالة الحقوق، ص۹.
- ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص ۱۰۲.