اطاعت خدا در معارف و سیره رضوی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اطاعت خدا است. اطاعت خدا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اطاعت خدا در قرآن - اطاعت خدا در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
اطاعت از ریشه «ط ـ و ـ ع» به معنای فرمان بردن[۱] همراه با خضوع و رغبت[۲] و اختیار است[۳].[۴] به همین جهت گفته شده اطاعت یعنی انجام کاری بدون اجبار، موافق اراده و خواست شخص دیگری که مقام بالاتری دارد[۵].[۶] و اطاعت از خداوند به همین معناست.
امام رضا (ع) و اطاعت از خداوند
امام رضا (ع) با استناد به قرآن، اطاعت از خداوند و عبادت او جهت آزمودن بندگان را هدف اصلی خلقت انسان می‌داند. ایشان در تفسیر آیۀ ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا﴾[۷] فرموده است: "خداوند متعال مخلوقاتش را آفرید تا آنان را با تکلیف به اطاعت و عبادتش بیازماید، اما این کار به جهت امتحان و کسب تجربه نبود، چون او بر هر چیزی آگاه است"[۸].
بر اساس سخن دیگری از آن حضرت، اطاعت از خداوند، حتی اگر مسألۀ بهشت و جهنم نیز مطرح نباشد، واجب است. دلیل ایشان بر این موضوع، تفضل و احسان خداوند و نعمت‌های خداوند به بندگان، است [۹] که با اطاعت از او در مقابل این نعمت‌ها شکرگزاری خواهد شد. پس، از منظر ایشان، لزوم اطاعت از خداوند به دو دلیل آزمودن بندگان و تفضل و احسان خداوند به بندگان است.
ایشان همچنین به اطاعت از خداوند به عنوان عنصر محوری در دستیابی به شرافت و برتری واقعی بر دیگران تصریح می‌کند. هنگامی که به ایشان گفته می‌شود هیچ کسی در زمین، پدرانی شریف‌تر از پدران شما ندارد، شرافت آنان را به جهت تقوا و اطاعت از خداوند می‌داند[۱۰].
همچنین در مقابل سخن سخن کسی که ایشان را بهترین مردم می‌دانست، با استناد به آیۀ ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾[۱۱] فرمود: "هر کس نسبت به خداوند با تقواتر و مطیع‌تر باشد، از من بهتر است"[۱۲]. این سخن، علاوه بر اینکه موافق قرآن است، کاملاً همسو با روایت‌های دیگر از اهل بیت (ع) در این موضوع نیز می‌باشد؛ از منظر اهل بیت (ع)، محبوب‌ترین بنده نزد خداوند، با تقواترین و مطیع‌ترین فرد است، و تقرب به خداوند فقط با اطاعتش حاصل می‌گردد[۱۳].[۱۴]
جستارهای وابسته
- آیه اطاعت
- اطاعت خدا
- توحید در اطاعت
- اطاعت پیامبر خاتم
- اطاعت از اولی الامر
- اطاعت امام
- وجوب طاعت امام
- بیعت اطاعت
- مقام مطیعان
- مقام افتراض طاعت
- اطاعت از اوصیای انبیا
- اطاعت انبیا در افعال
- اطاعت انبیا در اقوال
- اطاعت سلطان عادل
- اطاعت ولی فقیه
- اطاعت مخلوق در معصیت خالق
- طاعت غیر افضل
- استثقال طاعت
- تنعم به طاعت
- اطاعت از حاکم جائر
- اطاعت از ابوین
- اطاعت از زوج
- اطاعت از نماینده ولی فقیه
- اطاعت در عبادات
- اطاعت در غیر عبادات
- تأسی
- تمکین
- امتثال
منابع
پانویس
- ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰؛ مفردات الفاظ قرآن کریم واژه «طوع».
- ↑ مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸.
- ↑ ر.ک: شیخ‌الاسلامی، علی، آل رسول، سوسن، حیدری اصفهانی، نادره، اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم.
- ↑ جعفرپیشه فرد، مصطفی، اطاعت، دائرة المعارف قرآن کریم ج۳، ص ۵۲۷.
- ↑ رسائل سید مرتضی (مجموعه دوم) ۲۷۵ ـ ۲۷۶ رساله حدود و حقائق.
- ↑ انصاری شوشتری، محمد علی، الموسوعة الفقهیة المیسرة، ج۴، ص ۱۱.
- ↑ «همان که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک نیکوکردارترید» سوره ملک، آیه ۲.
- ↑ التوحید، ص۳۲۱؛ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۱۳۵؛ الاحتجاج، ج۲، ص۴۱۲.
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۱۸۰.
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ «بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ الکافی، ج۳، ص۱۹۰.
- ↑ کاظمی بنچناری، محمد، اطاعت، دانشنامه امام رضا ج۲.