النکت و العیون (کتاب)
| النکت و العیون | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب ماوردی بصری |
| ناشر | انتشارات دار الکتب العلمية |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۲ق، ۱۹۹۲ م، ۱۳۷۱ ش |
النکت و العیون کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن میباشد. این کتاب اثر ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب ماوردی بصری است و انتشارات دار الکتب العلمية انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در تفسیر النکت و العیون، مباحث لغوی، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. از این رو، کلمات اصلی و نا آشنا، طرح و مورد بحث و تفسیر قرار می‌گیرد.
به صورت کلی این تفسیر با جهت‌گیری ادبی و کلامی نامبردار است. مفسر برای کشف معانی، به شواهد ادبی و شعری روی می‌‌آورد. عبارات ماوردی بسیار کوتاه، فشرده و گویا است. در مقدمه کتابش درباره انگیزه تدوین کتاب و روش تفسیری خود چنین می‌‌نویسد: «چون کلمات روشن قرآن با تلاوت آشکار است، این، کلمات غامض و مخفی است که به جز از دو راه آشکار نمی‌گردد. یا باید از راه نقل و گفتار پیامبر (ص) و صحابه و تابعین، معانی آن را به دست آورد و یا باید اجتهاد کرد؛ من کتاب خود را تنها در این بخش مقید کردم و فقط در توضیح کلمات غامض و مخفی و تفسیر و تبیین آن قرار دادم و از سخنان پیشینیان و معاصران سود جستم».
به عنوان مقدمه، فصولی را به مباحث علوم قرآنی اختصاص می‌‌دهد و مسائل تقسیمات چهارگانه سوره‌های قرآن (طوال، مثانی، مئین، مفصل)، معانی سوره و آیه، اعجاز قرآن، لزوم تدبر و تأمل در معنای قرآن و جواز اجتهاد در استخراج معانی قرآن از فحوای الفاظ را به بحث می‌‌گذارد. از نکات برجسته تفسیر النکت و العیون، توجه ویژه به مسائل حقوقی و مورد ابتلاء در امر قضاوت است که وی در تفسیر به مثال‌ها و شواهد آن می‌‌پردازد و از این جهت جلوه تفسیر عصری پیدا می‌کند و نقش آگاهی‌ها و درک مشکلات اجتماعی مردم در شکل ارائه تفسیر را نمایان می‌‌سازد.
روش ماوردی در النکت والعیون، نقد و بررسی در کنار نقل اقوال است. او با آنکه از فشرده تفاسیر قرن پنجم است که به لغت و ادب توجه می‌کند و تفسیر او اجتهادی و تلاش برای بیان معانی و شرح کلمات است.
تفسیر ماوردی به گونه ای مورد توجه تفاسیر بعدی قرار گرفته و چون آهنگ استقلال و نظر در پیش گرفته مورد نقد و بررسی واقع شده است، از او کسانی در مکتب اشعری مانند ابن جوزی در «زادالمسیر»، و قرطبی در تفسیر الجامع لأحکام القرآن» نقل قول و استشهاد می‌کنند.
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.