اینکه می‌گویند دوران ظهور آقا امام مهدی زمان تکامل جامعه بشری است یعنی چه؟ (پرسش)
| اینکه می‌گویند دوران ظهور آقا امام مهدی زمان تکامل جامعه بشری است یعنی چه؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
اینکه می‌گویند دوران ظهور آقا امام مهدی زمان تکامل جامعه بشری است یعنی چه؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در اینباره گفته است:
«نخست لازم است ترسیم روشنی از واژه تکامل داشته باشیم باید توجه داشت که کمال هر چیز عبارت است از رسیدن آن چیز به فعلیت و وضعیتی که با آن شیئی ملائم و سازگار باشد به تعبیر دیگر هر موجودی زمینه‌ها و استعدادهای وصول به فعلیت‌هایی را دارد که متناسب با آن شی‌‌‌ء و سازگار به طبیعت و سرشت و استعدادهای درونی او هستند[۱] بنابراین تکامل بشر و جامعه بشری به معنای شکوفا شدن و به فعلیت رسیدن همه امکان‌ها و استعدادها و ظرفیت‌های آن می‌باشد از طرفی باید توجه داشت که بشر و جامعه بشری دارای استعدادهای متعدد و متنوعی است که تکامل حقیقی در گرو شکوفا شدن و به فعلیت رسیدن همه آنها تحقق می‌یابد از آنجا که بشر موجودی دو بعدی است بنابراین برخی از این استعدادها و در نتیجه برخی از این ابعاد تکامل، ناظر زندگی مادی و رفاه بشری بوده و برخی دیگر، جنبه‌های معنوی و اخلاقی وی را شامل می‌شود لذا تکامل حقیقی بشر که وعده تحقق آن‌‌‌را در عصر ظهور داده شده است همه جنبه‌های حیات بشری را در بر می‌گیرد و پاسخگوی همه نیازها و خواسته‌های وی در دایره امور معنوی و چه در قلمرو امور مادی خواهد بود در این مقاله می‌کوشیم تا دورنمایی از مهمترین ابعاد تکامل جامعه بشری در آن عصر طلایی را به کمک احادیث و روایات، به دست آوریم.
- تکامل فکری: در زمان ظهور و برپایی دولت کریمه امام زمان (ع) سطح اندیشه و فکر مردم به نحو چشمگیری بالا می‌رود امام باقر (ع) در اینباره می‌فرمایند: "وقتی که قائم قیام کرد خدا دست لطفش را بر سر بندگان می‌نهد و بدین وسیله عقل‌های پراکنده آنها را جمع می‌کند و اندیشه آنان را به حد کمال می‌رساند"[۲].
- رشد معنویت و اخلاق: یکی دیگر از جنبه‌های تکامل بشری در عصر موعود را می‌توان در وادی معنویت و اخلاق جستجو کرد متأسفانه در دنیای کنونی در کنار توسعه صنایع و علوم نه تنها شاهد رشد اخلاق و معنویت نبوده‌ایم بلکه حتی شاهد روند نزولی و پسرفت بشریت در حوزه اخلاق بوده‌ایم اما در آن دوران طلایی رشد جنبه‌های مختلف حیات بشری چه مادی و چه معنوی متوازن خواهد بود. امام حسن (ع) می‌فرمایند: "خداوند در آخرالزمان مهدی را بر می‌‌‌انگیزد و کسی از منحرفان و فاسدان نمی‌باشد مگر اینکه اصلاح گردد"[۳].
- رشد علم و فرهنگ اسلامی: از دیگر موارد پیشرفت و تکامل بشری در این دوران بالا رفتن آگاهی‌های دینی و مذهبی همگان است امام باقر (ع) می‌فرمایند: "در روزگار مهدی به اندازه‌ای به شما حکمت و فهم داده خواهد شد که یک زن در خانه‌اش به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) قضاوت می‌کند"[۴].
- جهان‌شمولی اسلام (دین حق): یکی دیگر از جنبه‌های تکامل بشری، در عصر موعود رشد و توسعه و فراگیر شدن آیین حق یعنی اسلام خواهد بود در این دوران، ادیان دروغین و ساخته اوهام بشری و نیز ادیان تحریف شده رخت بربسته و پرتو این حق سراسر پهنای این کره خاکی در خواهد نوردید. امام باقر (ع) در ذیل تفسیر آیه سی و سوم سوره توبه می‌فرمایند: "...در آن زمان کسی باقی نمی‌ماند مگر آنکه به رسالت محمد (ص) اعتراف و اقرار کند"[۵].
- شکوفایی اقتصاد و رفاه اجتماعی: در پرتو تحول فرهنگی و اخلاقی بشر و رشد تقوا و نیکی‌‌‌ها، نعمت‌های الهی از هر سو بر بندگان سرازیر می‌شوند زیرا این وعده تخلف‌‌‌ناپذیر پروردگار است که
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ
[۶]؛ اگر مردم شهرها و دیارها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند ما برکات زمین و آسمان را بر آنان می‌گشاییم. در پرتو این عنایت الهی است که یکی از آرزوهای دیرین بشری که همان برچیده شدن و ریشه‌‌‌کن شدن فقر است تحقق می‌یابد پیامبر گرامی اسلام (ص) در اینباره می‌فرمایند: "هنگامی که حضرت مهدی ظهور کند... اموال و زکات‌ها را در کوچه‌ها می‌برند ولی کسی پیدا نمی‌شود که حاضر به دریافت آنها باشد"[۷]. آری در این عصر طلایی فقر رخت بسته و هیچ خرابی و ویرانه‌ای و ویرانه نشینی باقی نمی‌ماند؛ امام باقر (ع) در اینباره می‌فرمایند: "حکومت او شرق و غرب جهان را فرا خواهد گرفت و گنجینه‌های زمین برای او ظاهر می‌گردد و در سرتاسر جهان جای ویرانی باقی نخواهد ماند مگر اینکه آن را آباد خواهد ساخت"[۸]. - تکامل علمی و تکنولوژی و پیشرفت برق‌‌‌آسای علوم و فنون: در این عصر پیشرفت تکنولوژی و علوم به گونه‌ای برق‌‌‌آسا و غیر قابل قیاس با دنیای کنونی خواهد بود به گونه‌ای که همه دستاوردهای خیره‌‌‌کننده جهان بشری کنونی و آینده در برابر آن بسیار اندک و ناچیز است؛ امام صادق (ع) در اینباره می‌فرمایند: "دانش بیست و هفت حرف (شاخه و شعبه) است و مجموع آنچه پیامبران آورده‌اند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمی‌دانند و چون قائم، قیام کند بیست و پنج حرف بقیه را بیرون آورده و در میان مردم منتشر می‌سازد و بدین‌‌‌سان مجموعه بیست و هفت جزء دانش را نشر می‌دهد"[۹]. ما با مراجعه به روایات می‌توانیم به دور نمایی از برخی از پیشرفت‌های علمی و صنعتی دست یابیم که به آنها اشاره می‌کنیم:
- پیشرفت صنایع و مسأله انرژی: امام صادق (ع) می‌فرمایند: "هنگامی که قائم ما قیام کند زمین به نور پروردگارش روشن می‌شود و بندگان خدا از نور آفتاب بی‌نیاز می‌شوند"[۱۰]. از این تعبیر چنین برمی‌آید که مسأله نور و انرژی آن‌‌‌چنان حل می‌شود که در روز و شب از پرقدرت‌ترین نورها که می‌تواند جانشین آفتاب گردد بهره‌‌‌گیری می‌کنند و این شاید در پرتو یک سیستم تکامل یافته انرژی اتمی با تصفیه کامل از تشعشعات زیان‌‌‌بار کنونی که در حال حاضر بزرگترین مشکل استفاده از این انرژی را تشکیل می‌دهد خواهد بود[۱۱].
- پیشرفت پزشکی: در آن عصر هیچ بیماری بدون درمان باقی نمی‌ماند؛ امام باقر (ع) در این باره می‌فرمایند: "هرکس قائم اهل بیت مرا درک کند اگر به بیماری دچار باشد شفا یابد و چنانچه دچار ناتوانی باشد توانا و نیرومند می‌شود"[۱۲].
- پیشرفت کشاورزی: یکی دیگر از جنبه‌های پیشرفت بشری در این عصر را در رشد و توسعه دانش کشاورزی می‌توان یافت به گونه‌ای که در سایه آن شاهد رشد کیفی و کمی این محصولات خواهیم بود. امام علی (ع) در اینباره می‌فرمایند[۱۳]: "حضرت مهدی (ع) شرق و غرب زمین را تسخیر می‌کند... بدی‌ها و ناراحتی‌ها را برطرف می‌کند و خیر و نیکی جایگزین آن می‌شود به طوری که یک کشاورز از هر من (۳ کیلو) صد من محصول به دست می‌آورد همانگونه که خدا فرمود: در هر سنبلی صد دانه عمل می‌آید و خداوند برای هرکس که اراده نماید زیادتر می‌کند"[۱۴]. البته این امر به دستاوردهای کنونی بشر در زمینه ژنتیک و کاربرد آن قابل هضم است.
- گسترش عدالت: یکی از تلخ‌‌‌کامی‌های بشر در طی قرن‌ها و عصرها فقدان عدالت فراگیر و در مقابل حاکمیت ظلم و ستم و تبعیض بوده است امری که ناامیدی و سرخوردگی بشر تشنه عدالت را به دنبال داشته است اما این وعده پروردگار است که در این عصر رویایی برای نخستین بار در کل طول عمر زمین و زمینیان بساط ظلم و ستم و تبعیض برچیده می‌شود و ذائقه بشر تشنه عدالت حلاوة شهد دل‌‌‌انگیز عدالت را خواهد چشید. امام جواد (ع) می‌فرماید: "يملأ الأرض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا"[۱۵]؛ زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد پس از آنکه از ظلم و ستم لبریز شده باشد. در پرتو خورشید فروزان عدالت هر صاحب حقی به حقش خواهد رسید و دستگاه قضاوت حضرت سامان‌‌‌دهنده این امر خواهد بود حضرت امام باقر (ع) در اینباره می‌فرمایند: "پس از ظهور مهدی هیچ‌‌‌حقی از کسی بر عهده دیگری باقی نمی‌ماند مگر آنکه حضرت آن را باز می‌ستاند و به صاحب حقش می‌دهد"[۱۶].
- امنیت عمومی: یکی از مهمترین مؤلفه‌ها به وجود آمدن جامعه‌ای پیشرفته و پویا، و استقرار و احساس امنیت همه جانبه و فراگیر و پایدار است امری که به لحاظ اهمیت آن در روایات ما به عنوان نعمتی الهی معرفی شده است و این خواسته بشری به نحو فراگیر و همه‌‌‌جانبه تنها در عصر موعود متحقق خواهد شد. امام علی (ع) می‌فرمایند: "هرگاه قائم ما قیام کند آسمان باران خود را می‌بارد و درندگان با چارپایان از در آشتی وارد می‌شوند و با انسان‌ها کاری ندارند تا جایی که زنی از عراق به شام می‌رود بدون اینکه دوری راه او را نگران سازد یا از درنده‌ای بترسد"[۱۷].
- پیشرفت دستگاه‌های اطلاعاتی: فراگیر شدن امنیت در سایه وجود و حضور دستگاه‌های قوی اطلاعاتی است به گونه‌ای که با پشتوانه آنها بتوان هر حرکت مخل به امنیت را در نطفه خاموش ساخت. امام باقر (ع) در اینباره می‌فرمایند: "میزان آگاهی حضرت از مردم به گونه‌ای است که اگر کسی در خانه خودش سخن می‌گوید بیم آن دارد که مبادا دیوارهای خانه‌اش گزارش و شهادت دهند"[۱۸].
اینها نمونه‌هایی از جنبه‌های تکامل بشری در عصر ظهور منجی عالم امکان است که دورنمایی از دورانی طلایی و لبریز از معنویت و رفاه است که پاسخگوی همه خواسته‌ها و انتظارات بشر در طول عصرهای متمادی می‌باشد برهه‌ای از زمان که همه استعدادهای بشر به فعلیت و شکوفایی خواهد رسید. به امید آنکه دیدگان ما به قامت دلربای موعود عصرها و نسل‌ها منور گردد»[۱۹].
پانویس
- ↑ واعظى، احمد، انسان از دیدگاه اسلامى، ص ۱۴۹، انتشارات سمت، ج اول، ۱۳۷۷.
- ↑ علامه مجلسى، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۸ انتشارات مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ۱۴۰۴ ق.
- ↑ طبسى، نجم الدین، چشماندازى از حکومت مهدى، ص ۲۰۶، به نقل از متن الرحمن، ج ۲، ص ۴۲ و اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۲۴.
- ↑ علامه مجلسى، بحار الانوار، همان، ج ۵۳، ص ۳۵۲.
- ↑ محمد بن مسعود عیاشى، تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۸۷، چاپخانه علمیه، تهران، ۱۳۸۰ ه ق.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۹۵.
- ↑ طبسى، نجم الدین، چشماندازى از حکومت مهدى، ص ۲۲۲، سازمان تبلیغات، بى‌‌‌تا، به نقل از عقد الدرر، ص ۱۶۶.
- ↑ طبرسى، امین الاسلام، اعلام الورى، ص ۴۶۳، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، قم، ج ۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶، علامه مجلسى، مؤسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ه ق.
- ↑ علامه زین الدین على بن یونس نباطى بیاضى، الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۶۲، انتشارات کتابخانه حیدریه نجف اشرف، ج ۱، بى‌‌‌تا.
- ↑ مکارم شیرازى، ناصر، مهدى انقلابى بزرگ، ص ۲۷۷، قم، انتشارات هدف، بى‌‌‌تا.
- ↑ بحار الانوار، همان، ج ۵۲، ص ۳۳۵.
- ↑ طبسى، نجم الدین، چشماندازى از حکومت مهدى، ص ۲۳۰ سازمان تبلیغات، بى‌‌‌تا، بى‌‌‌جا، به نقل از الشیعه و الرجعه، ج ۱، ص ۱۶۷.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۶۱.
- ↑ محدث نورى، مستدرک الوسایل، ج ۱۲، ص ۲۸۳، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، ج اول.
- ↑ بحار الانوار، همان، ج ۵۲، ص ۲۲۴.
- ↑ همان، ص ۳۱۶.
- ↑ نعمانى، الغیبة، ص ۳۱۹، مکتبه الصدوق، تهران، ۱۳۹۷ ه ق.
- ↑ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۲۳۹-۲۴۷.