بحث:خراج در فقه اسلامی

خراج و مقاسمه

خراج و مقاسمه دو نوع مالیات ارضی است که از طرف دولت اسلامی بر زمین‌های مفتوحة عنوه (یعنی زمین‌هایی که مسلمانان با جنگ و غلبه توانسته‌اند آنها را از دست کفار خارج سازند) تعیین می‌گردد و کسی که روی این زمین‌ها کار می‌کرد، موظف بود هر سال مبلغی به عنوان مالیات ارضی به دولت بپردازد و چون این گونه اراضی از آنِ تمام مسلمانان است و قابل خرید و فروش نیست، باید منافع آن هم در مصالح عموم صرف شود.

خراج و مقاسمه با اینکه هر دو مالیات ارضی است، ولی این دو عنوان با هم تفاوت دارند. خراج عبارت است از مالیات نقدی که از طرف دولت تعیین می‌گردد و کسانی که روی آن زمین‌ها کار می‌کنند، موظف هستند هر سال همان مبلغ را به خزانه دولت واریز نمایند، مثلاً بر هر جریب زمین مبلغ ده دینار خراج بپردازند، ولی مقاسمه این است که خود دولت در محصول زمین‌های خراجیه با کشاورزان سهیم باشد. مثلاً یک سوم یا یک چهارم محصولات مال دولت و بقیه آن مال کشاورزان باشد.