بحث:دیدگاه دانشمندان اصول دین مکتب اسماعیلیه در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)

دیدگاه دانشمندان اسماعیلیه درباره امام و علم او

• دانشمندان فرقه اسماعیلیه معتقدند امام مرجع مردم در امر دین بوده و باید به تمام امور دینی و احکام و معارف شرعی آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند هدایت‌گر امت به سوی خیر و سعادت باشد به همین جهت علم امام با موهبت الهی به او عطا شده و اکتسابی نیست. از دیدگاه ایشان علم امام اختصاصی بوده و خزانه‌دار علم خداوندی است و از امامی به امام دیگر منتقل می‌‌شود و مهم‌ترین وظیفه او، تأویل و تفسیر شریعت است، علاوه بر اینکه دارای علم غیب، مقام شفاعت و مقام عصمت در دریافت حقایق، نگهداری و عمل به آن است.

اقوال دانشمندان فرقه اسماعیلیه درباره امام و علم او

• به عنوان نمونه: ناصر خسرو می‌گوید: "بر خداوند واجب است علومی را که عقل‌های بشری به آن نیازمند است به امام عطا کند در حالی که این علم اکتسابی نبوده بلکه لدنی است زیرا اگر اکتسابی بود فضیلتی برای امام نبود و هر کس می‌توانست به آن دست یابد".
• احمد بن ابراهیم نیشابوری نیز در این باره می‌‌گوید: "چون مردم محتاج آموختن از یکدیگرند باید مراحل تعلیم و تعلّم به کسی برسد که او از کسی نیاموخته باشد و دانش را به وسیله تأیید الهی پذیرفته باشد نه به وسیله تعلیم شخص دیگر... و چنین کسی که لایق دریافت علم از خداوند است پیامبر اسلام(ص) و امامان روزگار هستند".

نتیجه گیری

• بنابراین طبق نظر دانشمندان فرقه اسماعیلیه چون ائمه مرجع مردم در امر دین و هدایت گر امت هستند علم آنها علمی کامل، حضوری و اختصاصی است که از جانب خداوند به آنها عنایت شده و شامل علم غیب نیز می‌‌شود علاوه بر اینکه دارای مقام عصمت و شفاعت بوده و مهمترین وظیفۀ آنها تأویل و تفسیر شریعت به وسیلۀ علم الهی است.

دیدگاه دانشمندان اسماعیلیه درباره امام و علم او

• دانشمندان فرقه اسماعیلیه معتقدند امام مرجع مردم در امر دین بوده و باید به تمام امور دینی و احکام و معارف شرعی آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند هدایت‌گر امت به سوی خیر و سعادت باشد، به همین جهت علم امام علمی حضوری و اختصاصی است که با عنایت و موهبت الهی به او عطا شده و دیگران نیز نمی‌توانند آن را کسب کنند.
• از دیدگاه ایشان امام پیشرو خلق، ترجمان کتاب خدا و خزانه‌دار علم خداوندی است که این علم از امامی به امام دیگر منتقل می‌‌شود، علاوه بر اینکه امام دارای علم غیب، مقام شفاعت و مقام عصمت در دریافت، نگهداری و عمل به حقایق و احکام است. مهم‌ترین وظیفۀ ائمه از دیدگاه اسماعیلیه، تأویل و تفسیر شریعت است چرا که تأویل از سویی به شریعت و تنزیل جان می‌بخشد و از سوی دیگر موجب هدایت مردم می‌گردد، در حالی که فقط خداوند و راسخان، علم به تأویل قرآن دارند همانطور که خداوند متعال می‌‌فرماید: ﴿هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ﴾ اگر چه راسخان در علم، علی بن ابی‌طالب(ع) و ائمه علوی بعد از او هستند.
• به عقیده ایشان بدون تأویل هرگز نمی‌توان از شریعت به حقیقت رسید و غیر از امام کسی نمی‌تواند به تأویل بپردازد، زیرا وظیفۀ تأویل بر عهدۀ راسخان است؛ بنابراین مردم باید تأویل شریعت را از منبع و مرجع آن یعنی امام بجویند تا متناسب با معرفت هر شخصی برای او پنجره‌ای از تأویل بگشایند. هر چند در طول تاریخ اسماعیلیه، در شأن برخی امامان اسماعیلی به تدریج غلو رخ داده و تغییراتی در نگرش ایشان روی داده است.

اقوال دانشمندان فرقه اسماعیلیه درباره امام و علم او

• به عنوان نمونه:

1. ناصر خسرو می‌گوید: "بر خداوند واجب است علومی را که عقل‌های بشری به آن نیازمند است به امام عطا کند در حالی که این علم اکتسابی نبوده بلکه لدنی است، زیرا اگر اکتسابی بود فضیلتی برای امام نبود و هر کس می‌توانست به آن دست یابد"؛ او در جای دیگر می‌‌گوید: "باطن و ظاهر را امام نگاه می‌دارد و خلق را باندازه طاقت ایشان از علم تأویل، بهره می‌‌دهد".
2. احمد بن ابراهیم نیشابوری نیز حضوری و لدنی بودن علم امام را بر اساس بطلان تسلسل این گونه بیان می‌‌کند که: "چون مردم محتاج آموختن از یکدیگرند باید مراحل تعلیم و تعلّم به کسی برسد که او از کسی نیاموخته باشد و دانش را به وسیلۀ تأیید الهی پذیرفته باشد نه به وسیلۀ تعلیم شخص دیگر... و چنین کسی که لایق دریافت علم از خداوند است پیامبر اسلام(ص) و امامان روزگار هستند".
3. سجستانی نیز می‌‌گوید: "دعوت پیامبر(ص)، تنزیل و شریعت است و دعوت وصی، تأویل و حقیقت".

نتیجه گیری

• بنابراین طبق نظر دانشمندان فرقه اسماعیلیه چون ائمه مرجع مردم در امر دین و هدایت گر امت هستند علم آنها علمی کامل، حضوری و اختصاصی است که از جانب خداوند به آنها عنایت شده و شامل علم غیب نیز می‌‌شود علاوه بر اینکه دارای مقام عصمت و شفاعت بوده و مهمترین وظیفۀ آنها تأویل و تفسیر شریعت به وسیلۀ علم الهی است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: