از جمله منابع علم امامان(ع) خواب و رؤیاى آنان مىباشد. ما معتقدیم که خواب انبیا و ائمه اطهار (ع) مطابق با واقع است و آنها افزون بر اینکه در بیدارى از عنایات خداوند برخوردارند، در خواب و رؤیا نیز از تأییدات الهى بهرهمندند و از غیب آگاه مىشوند.[۱]
نمونههایی از رؤیای صادق معصوم
در این قسمت به چند نمونه از خواب پیامبران و امامان(ع) اشاره مىکنیم. بىشک خواب پیامبران، شاخهاى از وحى است.[۲] در قرآن کریم به برخى خوابهاى پیامبران تصریح شده است؛ براى مثال حضرت ابراهیم خلیل(ع) در خواب از قربانى کردن فرزندش در راه خداوند آگاه گردید. خداوند در این مورد مىفرماید: ﴿﴿فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ﴾﴾[۳] همچنین خداوند درباره خواب حضرت یوسف(ع) چنین مىفرماید: ﴿﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ﴾﴾[۴] همچنین طبق آیه قرآن، پیامبر(ص) ورود مسلمانان به مسجدالحرام و انجامدادن اعمال عمره را در رؤیا مشاهده نمود؛ چنانکه خداوند مىفرماید: ﴿﴿لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لا تَخَافُونَ﴾﴾[۵]امامان(ع) نیز همانند پیامبران(ع) بسیارى از امور غیبى را از طریق رؤیا مشاهده مىکردند؛ از جمله در روایتى چنین مىخوانیم: «مَا رُوِیَ أَنَّ عَلِیّاً(ع) دَخَلَ المَسْجِدَ بِالمَدِینَةِ غَدَاةَ یَوْمٍ وَ قَالَ رَأَیْتُ فِی النَّوْمِ رَسُولَالله(ص) الْبَارِحَةَ وَ قَالَ لِی إِنَّ سَلْمَانَ تُوُفِّیَ وَ وَصَّانِی بِغُسْلِهِ وَ تَکْفِینِهِ وَ الصَّلَاةِ عَلَیْهِ وَ دَفْنِهِ وَ هَا أَنَا خَارِجٌ إِلَى المَدَائِنِ لِذَلِکَ فَقَالَ عُمَرُ خُذِ الْکَفَنَ مِنْ بَیْتِ المَالِ فَقَالَ عَلِیٌّ(ع) ذَاکَ مَکْفِیٌّ مَفْرُوغٌ مِنْهُ فَخَرَجَ وَ النَّاسُ مَعَهُ إِلَى ظَاهِرِ المَدِینَةِ ثُمَّ خَرَجَ وَ انْصَرَفَ النَّاسُ فَلَمَّا کَانَ قَبْلَ الظَّهِیرَةِ رَجَعَ وَ قَالَ دَفَنْتُهُ وَ کَانَ أَکْثَرُ النَّاسِ لَمْ یُصَدِّقُوهُ حَتَّى کَانَ بَعْدَ مُدَّةٍ وَ وَصَلَ مِنَ المَدَائِنِ مَکْتُوبٌ أَنَّ سَلْمَانَ تُوُفِّیَ فِی لَیْلَةِ کَذَا وَ دَخَلَ عَلَیْنَا أَعْرَابِیٌّ فَغَسَّلَهُ وَ کَفَّنَهُ وَ صَلَّى عَلَیْهِ وَ دَفَنَهُ ثُمَّ انْصَرَفَ فَتَعَجَّبُوا کُلُّهُمْ»[۶]
همچنین در روایات است که امام حسین نیز از شهادت خود و یارانش در خواب آگاه شد. آن حضرت شبى که فردایش از مدینه به سوى مکه حرکت کرد، براى وداع با جدش رسول خدا(ص) به حرم نبوى رفت و چند رکعت نماز بهجاى آورد و دعا کرد و گریست و سپس سر بر قبر نهاد و در خواب پیامبر را دید که از شهادتش خبر داد و فرمود: «وَ إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ دَرَجَاتٍ لَا تَنَالُهَا إِلَّا بِالشَّهَادَة»[۷][۸].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل میشوید:
↑«و چون در تلاش، همپای او گشت (ابراهیم) گفت: پسرکم! من در خواب میبینم که تو را سر میبرم»؛ سوره صافات، آیه ١٠٢.
↑«(یاد کن) آنگاه را که یوسف به پدرش گفت: ای پدر! من (در خواب) یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم که برای من فروتن بودند»؛ سوره یوسف، آیه ۴.
↑«خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛ شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کردهاید، بیآنکه بهراسید به مسجدالحرام وارد شوید»؛ سوره فتح، آیه ٢٧
↑«حضرت على(ع) یک روز صبح در مدینه وارد مسجد شد و گفت دیشب پیامبر خدا(ص) را در خواب دیدم که به من فرمود که همانا سلمان رحلت نموده است و پیامبر(ص) وصیت نمود که او را غسل نمایم و نماز بر او بخوانم و سپس دفن کنم... و اکنون براى این کار بهسمت مدائن حرکت مىکنم. پس عمر گفت از بیتالمال کفن ایشان را تهیه نما، حضرت(ع) فرمود: کفن فراهم شده است، نیازى نیست. پس درحالىکه مردم او را بدرقه مىکردند تا بیرون شهر مدینه رسیدند. از آنجا حضرت(ع) جدا شد و مردم مراجعت کردند. هنوز ظهر نشده حضرت(ع) بازگشت و فرمود او را دفن کردم، اما اکثر مردم باور نکردند، تا اینکه بعد از مدتى از شهر مدائن نامهاى رسید که در آن نوشته شده بود: همانا سلمان در فلان شب از دنیا رفت و یک نفر از اعراب وارد شد او را غسل داد، کفن کرد، بر او نماز خواند و دفن نمود و رفت. با خواندن نامه همه متعجب شدند»؛ الخرائج و الجرائح، قطب الدین راوندى، ج٢، ص۵۶٢.
↑«همانا خداوند براى تو در بهشت منزلتى معین کرده است که جز با شهادت به آن نخواهى رسید»؛ امالى، ص١۵٢؛ حياة الإمام الحسين(ع)، الشيخ باقر شريف القرشى، ج۵، ص٢۶٠.