بحث:قرآن در مورد جهان غیب چه آیاتی دارد؟ (پرسش)

کیفیت علم غیب معصوم و مصادیق آن

• تمام انبیاء و اولیاء و مؤمنان طبق نص قرآن مجید دارای علم غیب هستند و برای هر کدامشان بهرۀ مخصوصی است. اما دانش همۀ آنها، در هر مرحله‌ای که قرار داشته باشد، از لحاظ کم و کیف محدود و عرضی است نه ذاتی، مسبوق به عدم است نه ازلی و برای آن ابتداء و انتهائی است نه سرمدی و از خدا گرفته شده است.
• بیشتر باور مؤمنان به مواردی از جمله: ایمان به خدا، فرشتگان، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز قیامت و غیره است و هر چه را که مؤمن باور دارد و تصدیق می‌کند، جزء علوم غیب به شمار می‌آیند و با توجه با آیاتی همچون: الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ و الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ در قرآن کریم از آنها نیز تعبیر به غیب شده است.

تقسیم بندی آیات علم غیب از دید قرآن

• آیات علم غیب از نظر قرآن به چند دسته تقسیم می‌‌شود:

1. اثبات علم غیب برای خدا: از نام‌های نیکوی خداوند که بارها در قرآن آمده عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ است. یعنی او به پیدا و پنهان آگاه است و هیچ چ یز ازخدا پنهان نیست و همۀ اشیاء برای او مشهود است.
2. محدودیت علم غیب به خدا: قرآن کریم در آیات متعددی، علم غیب را محدود به خدا می‌داند و آن را با دو زبان مختلف بازگو می‌کند:
   1. انحصار علم غیب در خدا مانند آیۀ قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ
   2. نفی علم غیب از دیگران و پیامبران الهی: قرآن کریم به پیامبر اسلامa دستور می‌دهد: قُل لاَّ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ‏
3. اثبات علم غیب برای غیر خدا: قرآن کریم در عین اینکه علم غیب را محدود به خدا می‌داند، در موارد متعددی آن را برای غیر خدا هم ثابت می‌کند: عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ این آیه، حصر علم غیب را که در آیات پیشین بود می‌شکند و آن را از طریق افاضه‌ای خدا برای دیگران هم ثابت می‌کند. در عین حال حصر دیگری ایجاد می‌کند و آن این است که علم غیب به کسانی اختصاص دارد که مورد پسند خدا باشند.
4. آیاتی که پیامبران را عالم به غیب معرفی کرده است مانند: تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا
5. آیاتی که برخی افراد غیر نبی را نیز آگاه به علوم غیبی معرفی کرده است مانند: قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ

کیفیت علم غیب معصوم و مصادیق آن

• تمام انبیاء و اولیاء و مؤمنان طبق نص قرآن مجید دارای علم غیب هستند، و برای هر کدام شان بهرۀ مخصوصی است. اما دانش همۀ آنها در هر مرحله‌ای که قرار داشته باشد، از لحاظ کم و کیف محدود و عرضی است نه ذاتی، مسبوق به عدم است نه ازلی و برای آن ابتداء و انتهائی است نه سرمدی و از خدا گرفته شده: وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ
• بیشتر باور مؤمنان به مواردی از جمله: ایمان به خدا، فرشتگان، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز قیامت، بهشت و جهنم، لقاء اللّه، زندگی پس از مرگ، برانگیخته شدن، نشور و نفخ، صور، حساب، حوریان، قصرهای بهشتی و چیزهائی که در آن روز واقع می‌شوند و هر چه را که مؤمن باور دارد و تصدیق می‌کند، جزء علوم غیب به شمار می‌آیند و در قرآن کریم نیز از آنها تعبیر به غیب شده است. آیاتی همچون:

1. الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ
2. الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ
3. إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ
4. إِنَّمَا تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ
5. مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ
6. إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ
7. جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ

تقسیم بندی آیات علم غیب از دید قرآن

• آیات علم غیب از نظر قرآن به چند دسته تقسیم می‌‌شود:
• الف) اثبات علم غیب برای خدا: از نام‌های نیکوی خداوند که بارها در قرآن آمده عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ است. یعنی او به پیدا و پنهان آگاه است و ریزترین ذره در اعماق زمین هم برای او پیداست. تقسیم اشیاء به غیب و شهادت دربارۀ خدا معنا ندارد و هیچ چیز از خدا پنهان نیست و همه اشیاء برای او مشهود است؛ بنابراین معنای علم غیب خدا این نیست که خدا چیزهایی را که از او غائب است می‌داند، بلکه معنایش این است آنچه را از دیگران غائب است او می‌داند. برخی از آیاتی که علم غیب را مختص خدا می¬داند عبارتند از:

1. وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ
2. قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ
3. فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْيُنٍ
4. سْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ رَبِّي

• ب) محدودیت علم غیب به خدا: قرآن کریم در آیات متعددی، علم غیب را محدود به خدا می‌داند و آن را با دو زبان مختلف بازگو می‌کند:

1. انحصار علم غیب در خدا مانند: قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ و وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ
2. نفی علم غیب از دیگران و پیامبران الهی: مانند: قرآن کریم به پیامبر اسلامa دستور می‌دهد: قُل لاَّ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ‏»، وَلاَ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلاَ أَعْلَمُ الْغَيْبَ و وَمِمَّنْ حَوْلَكُم مِّنَ الأَعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى النِّفَاقِ لاَ تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَى عَذَابٍ عَظِيمٍ براساس این آیات حتی پیامبران از علم غیب برخوردار نبودند تا چه رسد به دیگران.

• ج) اثبات علم غیب برای غیر خدا: قرآن کریم در عین اینکه علم غیب را محدود به خدا می‌داند، در موارد متعددی آن را برای غیر خدا هم ثابت می‌کند: عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ این آیه، حصر علم غیب را می‌شکند و آن را از طریق افاضۀ خدا برای دیگران هم ثابت می‌کند. در عین حال حصر دیگری ایجاد می‌کند بدین صورت، علم غیب به کسانی اختصاص دارد که مورد پسند خدا باشند، سپس پیامبر را به عنوان نمونه‌ای روشن از آنها معرفی می‌کند. در آیه دیگری که به همین مضمون است می‌فرماید: وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء به عبارت دیگر، خدا علم غیب را در اختیار هرکسی قرار نمی‌دهد بلکه برای این کار از میان شما افرادی را گلچین می‌کند. در این دو آیه به طور کلی علم غیب را برای غیر خدا ثابت می‌نماید. در برخی از آیات دیگر علم غیب پیامبران را در موارد جزئی و برخی از کارهای روزمره بازگو می‌کند:

1. یکی از معجزات حضرت عیسیS این بود که به مردم می‌گفت: وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ
2. پیامبر اسلامa یکی از زن هایش را از اسراری که بین آنها بود باخبر ساخت، او پرسید چه کسی تو را از این راز آگاه ساخت. آن حضرت در پاسخ فرمودند: به من خدای دانا و آگاه خبر داد.
3. در داستان حضرت موسیS و خضر آمده است: حضرت خضر در سه مورد براساس علم غیب کارهای شگفت‌انگیز انجام می‌‌داد که حتی حضرت موسیS توان تحمل آنها را نداشت.
4. مادر حضرت موسی نوزادش را به دستور خداوند به دریا انداخت و از راه وحی و الهام می‌دانست که فرزندش به او برمی‌گردد و سرانجام به پیامبری می‌رسد: وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلا تَخَافِي وَلا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ
5. مریم مقدس از راه اخبار غیبی، آگاه بود که بدون شوهر، دارای فرزند می‌شود و آن فرزندش، پیامبر خدا و دارای معجزات فراوان خواهد بود.

• د) آیاتی که پیامبران را عالم به غیب معرفی کرده است مانند: تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا
• ه) آیاتی که برخی افراد غیر نبی را نیز آگاه به علوم غیبی معرفی کرده است مانند: قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: