برهان هدایت عقول
برهان هدایت عقول از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: برهان هدایت عقول در کلام اسلامی - برهان هدایت عقول در فلسفه اسلامی - پرسش مرتبط نداردبرهان هدایت عقول بر نصب الهی امام
عقل انسان‌های معمولی و غیرمعصوم کامل نیست و در نتیجه، چنین انسانی هیچ‌گاه نمی‌تواند به عقل ناقص خود اعتماد کند. لذا چنانچه حجّتی الهی بر روی زمین موجود نباشد، احتمال خطا در امور مختلف زندگی انسان همواره وجود خواهد داشت. بسیاری از استنتاجات بشر در علوم طبیعی، با گذر زمان تغییر می‌کند و یافته‌های جدید، جایگزین باورهای قدیم او می‌گردد. در امور ماوراءالطبیعه، به دلیل محدودیّت دانش انسان، بشر تنها می‌تواند اصول کلی را با ابزار عقل اثبات کند. بنابراین، برای دسترسی به احکام جزئی، راهی جز تمسّک به طریق وحی وجود ندارد. پیامبر (ص) حجت خداوند است و در نتیجه، عقل درمی‌یابد که با تمسّک به ایشان، به حجت الهی دست یافته است.
پس از رحلت رسول اکرم (ص)، چه تضمینی وجود دارد که بشر در مسائل فردی و اجتماعی - به ویژه در مسائل دینی و تکالیف الهی و نیز در قلمرو حلّ شبهات اعتقادی - دچار اشتباه نشود و برای همیشه در جهل مرکب باقی نماند؟ “هدایت عقول” از فروع رحمانیّت پروردگار است؛ که بر اساس آن، بر خداوند لازم است تا اسباب هدایت و کمال آدمیان را در میان بشر همیشه قرار دهد و حجّت خود را بر انسان تمام کند.
شکل منطقی برهان به این ترتیب است:
اولاً، امام، هادی عقول است (صغری)؛
ثانیاً، وجود هادی عقول، بر خداوند لازم است (کبری)؛
نتیجه آنکه، وجود امام (به عنوان حجّت الهی و هادی عقول در میان انسان‌ها) بنا بر رحمت الهی، بر خداوند لازم است.[۱]
پرسش مستقیم
منابع
پانویس
- ↑ فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۲ ص ۱۴۱.