بکر بن سالم
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
بکر بن سالم[۱]، در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تهذیب الأحکام ذکر شده است:
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَمْرٍو اَلزُّهْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ اَلثُّمَالِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِي قَوْلِهِ ﴿فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَكَانًا قَصِيًّا﴾[۲] قَالَ: خَرَجَتْ مِنْ دِمَشْقَ حَتَّى أَتَتْ كَرْبَلاَءَ فَوَضَعَتْهُ فِي مَوْضِعِ قَبْرِ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ رَجَعَتْ مِنْ لَيْلَتِهَا[۳].[۴]
شرح حال راوی
نام راوی در هیچ یک از کتاب‌های رجالی شیعه و سنی عنوان نشده و در اسناد روایات نیز تنها در سند دو روایت تهذیب الأحکام واقع شده است که در یک سند از پدرش نقل کرده و سعد بن عمرو الزهری از وی روایت کرده [۵] و در سند دیگر از سعد الإسکاف روایت کرده و عبدالله بن المغیره از وی روایت کرده است[۶]. بر این اساس، در بعضی کتاب‌های رجالی مانند تعلیقة علی منهج المقال، معجم رجال الحدیث و مستدرکات علم رجال الحدیث از وی یاد شده است.[۷]
طبقه راوی
تاریخ ولادت و وفات بکر بن سالم مشخص نیست و در اسناد روایات با یک واسطه از امام باقر(ع)[۸] و با دو واسطه از امام سجاد(ع) روایت کرده است[۹].
آیت الله بروجردی، بکر بن سالم را از راویان طبقه ششم دانسته است[۱۰].[۱۱]
استادان و شاگردان راوی
در اسناد روایات، عبدالله بن المغیره و سعد بن عمرو الزهری از بکر بن سالم روایت کرده‌اند که از شاگردان حدیثی وی به شمار می‌آیند و ایشان نیز از سعد بن طریف الإسکاف و پدرش سالم روایت کرده که از استادان حدیثی بکر بن سالم به شمار می‌روند[۱۲].[۱۳]
مذهب راوی
دلیل روشنی بر مذهب و گرایش فکری راوی یافت نشده است؛ ولی به قرینه روایت عبدالله بن المغیره از بکر بن سالم شاید بتوان تشیع وی را استظهار کرد[۱۴].[۱۵]
جایگاه حدیثی راوی
بعضی از رجالیان، به قرینه روایت عبدالله بن المغیره - وی از اصحاب اجماع بوده است[۱۶] - از بکر بن سالم او را از راویان ممدوح، بلکه ثقه به شمار آوردند:
وحید بهبهانی: "وفي روايته عبدالله بن المغيرة عنه (بكر بن سالم) نوع اعتماد"[۱۷].
میرزای نوری: "بل هي من أمارات الوثاقة كما حققناه"[۱۸].
به دیده آیت الله خویی روایت عبدالله بن المغیره از بکر بن سالم نه بر حُسن حال راوی دلالت دارد؛ نه بر وثاقت وی؛ زیرا مفاد عبارت کشّی درباره اصحاب اجماع، تنها وثاقت و صداقت خود اصحاب اجماع را می‌رساند؛ نه بیش از این را[۱۹].
تحقیق:
اگر روایت عبدالله بن المغیره بر وثاقت بکر بن سالم دلالت نکند، دست‌کم حُسن حال وی را می‌رساند و می‌‌توان او را از راویان ممدوح به شمار آورد؛ زیرا نجاشی درباره عبدالله بن المغیره چنین نوشته است: "ثقة ثقة، لا يعدل به أحد من جلالته ودينه وورعه"[۲۰].[۲۱]
یادآوری
در بعضی اسناد، علی بن سالم از پدرش از ابو حمزه ثمالی روایت کرده است[۲۲] و در سند مورد بحث، بکر بن سالم از پدرش از ابوحمزه از این رو احتمال وقوع تصحیف در نام راوی هست؛ یا اینکه بکر بن سالم برادر علی بن سالم است.
بعضی از بزرگان نیز احتمال دادند که علی بن سالم برادر یعقوب بن سالم و أسباط بن سالم است[۲۳] که در رجال النجاشی عنوان شده‌اند[۲۴].[۲۵]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، ج۳، ص۷۴، ش۳۰۲؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۹۸؛ منتهی المقال فی أحوال الرجال، ج۲، ص۱۶۱، ش۴۷۳؛ تنقیح المقال، ج۱۲، ص۴۱۷، ش۳۱۹۶؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۵۱، ش۲۲۱۵؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۵۹۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۵۱، ش۱۸۵۵.
- ↑ «پس (مریم) بدو باردار شد و با او در جایگاهی دور گوشه گزید» سوره مریم، آیه ۲۲.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۰۹ به گزارش از تهذیب الأحکام، ج۶، ص۷۳، ح۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 571.
- ↑ مانند سند مورد بحث.
- ↑ ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۸۳، ح۳۰.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 571-572.
- ↑ «عنه، عن العباس، عن عبد الله بن المغیرة، عن بکر بن سالم، عن سعد الإسکاف، قال: سمعت أبا جعفر(ع) یقول: من أذن سبع سنین احتسابا جاء یوم القیامة و لا ذنب له». (تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۸۳، ح۳۰).
- ↑ روایت مورد بحث.
- ↑ ر.ک: طبقات رجال التهذیب، ص۱۶۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 572.
- ↑ ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۸۳، (ح ۳۰) و ج۶، ص۷۳، (ح ۸).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 572-573.
- ↑ ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۸۳، (ح۳۰).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 573.
- ↑ ر.ک: رجال الکشّی (اختیار معرفة الرجال)، ص۵۵۶، ش۱۰۵۰.
- ↑ تعلیقة علی منهج المقال، ص۹۸.
- ↑ خاتمة مستدرک الوسائل، ج۷، ص۱۹۹، ش۳۳۸.
- ↑ و کیف کان فمن الظاهر أن کلام الکشّی لا ینظر إلی الحکم بصحة ما رواه أحد المذکورین عن المعصومین(ع) حتی إذا کانت الروایة مرسلة أو مرویة عن ضعیف أو مجهول الحال، وإنما ینظر إلی بیان جلالة هؤلاء، و أن الإجماع قد انعقد علی وثاقتهم و فقههم و تصدیقهم فی ما یروونه؛ و معنی ذلک أنهم لا یهتمّون بالکذب فی أخبارهم و روایتهم، و أین هذا من دعوی الإجماع علی الحکم بصحة جمیع ما رووه عن المعصومین(ع) و إن کانت الواسطة مجهولا أو ضعیفاً؟!... بقی هنا شیء و هو أنه قد یقال: إن دعوی الإجماع علی تصحیح ما یصح عن الجماعة المذکورین لا ترجع إلی دعوی حجیة روایتهم تعبدا کما ذهب إلیه صاحب الوسائل، و إنما ترجع إلی دعوی أن هؤلاء لا یروون إلا عن ثقة؛ و علیه فیعتمد علی مراسیلهم و علی مسانیدهم وإن کانت الوسائط مجهولة أو مهملة، ولکن هذا القول فاسد جزماً، فإنه لا یحتمل إرادة ذلک من کلام الکشّی؛ و لو سلم أنه أراد ذلک، فهذه الدعوی فاسدة بلا شبهة، فإن أصحاب الإجماع قد رووا عن الضعفاء فی عدة موارد تقف علیها فی تراجمهم فی کتابنا هذا إن شاء الله - تعالی -. (معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۵۱، ش۱۸۵۵؛ ج۱، ص۶۱).
- ↑ رجال النجاشی، ص۲۱۵، ش۵۶۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 573-574.
- ↑ مانند ... الحسین بن یزید النوفلی، عن علی بن سالم، عن أبیه، عن ثابت بن دینار... (الأمالی (صدوق)، ص۱۵۰، ح۲۱)، ... عن ابن أسباط، عن علی بن سالم، عن أبیه، عن ثابت بن أبی صفیة... (الأمالی (صدوق)، ص۴۶۲، ح۱۰)، الحسین بن یزید النوفلی، عن علی بن سالم، عن أبیه، عن ثابت بن أبی صفیة... (الأمالی (صدوق)، ص۴۷۳، ح۷) و الحسین بن یزید النوفلی، عن علی بن سالم، عن أبیه، عن أبی حمزة الثمالی.... (الأمالی (صدوق)، ص۶۳۱، ح۴).
- ↑ ر.ک: تعلیقة علی منهج المقال، ص۲۵۲.
- ↑ یعقوب بن سالم الأحمر أخو أسباط بن سالم، ثقة، من أصحاب أبی عبدالله(ع) (رجال النجاشی، ص۴۴۹، ش۱۲۱۲)؛ أسباط بن سالم بیاع الزطی أبو علی، روی عن أبی عبدالله و أبی الحسن(ع) (رجال النجاشی، ص۱۰۶، ش۲۶۸).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 574-575.