بیعت رضوان در علوم قرآنی

مقدمه

آیه ﴿لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا﴾^[۱] آیه بیعت یا بیعت رضوان نام دارد.

برخی نیز آیه ﴿إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا﴾^[۲] را آیه بیعت رضوان دانسته‌اند؛ ولی صحیح‌تر، آیه ﴿لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا﴾^[۳] است؛ زیرا قرینه‌هایی در آن هست که به بیعت رضوان اشاره دارد.

چون این آیه بیانگر بیعت رضوان (بیعت برای خشنودی خداوند) است، به آن آیه بیعت رضوان می‌گویند.

پیغمبر اکرم (ص) درپی دیدن خوابی، در ذی‌قعده سال ششم هجرت همراه ۱۴۰۰ نفر به قصد عمره از مدینه خارج شد. نزدیک مکه، مشرکان تصمیم گرفتند از ورود او و یارانش به مکه جلوگیری کنند. پیامبر (ص) و یارانش در سرزمین حدیبیه توقف کردند، و سفیرانی به قصد حل مشکل، میان پیامبر (ص) و قریش رفت و آمد کردند. یکی از سفیران پیامبر (ص) در مکه دستگیر شد. پیامبر (ص) فرمود: اگر این خبر صحیح باشد، دلیل بر اعلان جنگ قریش است؛ لذا از اینجا حرکت نمی‌کنیم تا با این قوم بجنگیم. و برای تأکید بر این امر مهم، از مردم خواست با او تجدید بیعت کنند. مردم زیر درختی در آنجا با حضرت بیعت کردند، و چون خداوند در آیه شریفه خشنودی خود را از این بیعت بیان فرمود، این بیعت به بیعت رضوان معروف شد.^[۴].^[۵]

جستارهای وابسته

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.
↑ «بی‌گمان آنان که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خداوند بیعت می‌کنند؛ دست خداوند بالای دست‌های آنان است؛ از این روی هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند و هر کس به آنچه با خداوند پیمان بسته است وفا کند به زودی به او پاداشی سترگ خواهد داد» سوره فتح، آیه ۱۰.
↑ «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۲،صفحه (۴۳-۴۴)و۶۵؛ منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، جلد۱۸،صفحه ۲۸۴؛ سبحانی، جعفر، الایمان والکفرفی الکتاب والسنة، جلد۱،صفحه ۲۴۶
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص ۳۴۷.

[1] «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.

[2] «بی‌گمان آنان که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خداوند بیعت می‌کنند؛ دست خداوند بالای دست‌های آنان است؛ از این روی هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند و هر کس به آنچه با خداوند پیمان بسته است وفا کند به زودی به او پاداشی سترگ خواهد داد» سوره فتح، آیه ۱۰.

[3] «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.

[4] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۲،صفحه (۴۳-۴۴)و۶۵؛ منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، جلد۱۸،صفحه ۲۸۴؛ سبحانی، جعفر، الایمان والکفرفی الکتاب والسنة، جلد۱،صفحه ۲۴۶

[5] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص ۳۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]