تربیت چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
تربیت چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی
مدخل اصلی؟
تعداد پاسخ۱ پاسخ

تربیت چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.

پاسخ نخست

شریف لک‌زایی

آقای دکتر شریف لک‌زایی در کتاب «آزادی» در این‌باره گفته‌ است:

«یکی از عناصری که به تأمین آزادی مساعدت می‌کند تربیت است. تربیت از طریق تقویت عادت‌های مطلوب و مثبت در انسان پدید می‌آید. از این‌رو می‌توان با ممارست و تربیت، آزادی را در نهاد آدمیان و جامعه نهادینه ساخت تا به این سبب آزادی از آسیب مصون بماند. عادت‌ها به صورت مطلق نباید طرد شود؛ می‌توان از عادت شدن کارهای مثبت دفاع کرد. به نظر می‌رسد عادت نه تنها روح ابتکار و خلاقیت را در انسان از بین نمی‌برد و بر اختیار و اراده و حریت انسان تأثیر منفی بر جای نمی‌گذارد که در مقابل روش درست بهره‌مندی از امور را نیز نصیب انسان می‌سازد. بنابراین در مسئله تربیت نباید گفت عادت مطلقاً نامطلوب است.

البته باید از دو نوع عادت سخن به میان آورد: عادت فعلی و عادت انفعالی. عادت فعلی آن عادتی است که انسان تحت تأثیر عاملی خارجی قرار نمی‌گیرد، بلکه کاری را در اثر تکرار و ممارست بهتر انجام می‌دهد. هنرها و فنون از همین قبیل است؛ مانند نویسندگی و کسب ملکات نفسانی.

ایجاد حالت فوق‌العاده و قوت قلب که در انسان که در نتیجه آن در مواجهه با خطر خودش را نبازد و ایستادگی کند در اثر عادت به وجود می‌آید. آنچه مورد نظر و مثبت تلقی می‌شود همین نوع از عادت است که در موضوع تربیت مؤثر تلقی می‌شود. به هر حال افزون بر اینکه نمی‌توان از هر عادتی دفاع کرد و آن را مثبت انگاشت، باید تصریح کرد که گاهی عادت به صورتی در می‌آید که ارزش کار خوب را از میان می‌برد[۱].

در موضوع تربیت می‌بایست توجه افزونی به عنصر آزادی داشت. اگرچه نمی‌توان از بحث هدایت و نظارت در موضوع تربیت غفلت کرد اما همه اینها بر عنصر آزادی قابل تحقق مبتنی است. در اینجا هدایت و نظارت و آزادی یک‌جا باید لحاظ شود و به سمتی انسان را سوق دهد که آموخته‌هایش در وجود او نهادینه و عادت فعال شود و فرد بتواند با استقلال و اطمینان و تفکر به سمت مطلوب حرکت کند[۲]»[۳]

پانویس

  1. مجموعه آثار، ج۲۲، ص۵۷۲.
  2. پیرامون جمهوری اسلامی، ص۱۲۱.
  3. لک‌زایی، شریف، آزادی، ص ۷۲.