تضییق

تضییق از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تضییق در قرآن - تضییق در حدیث - تضییق در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• تضییق: تنگ‌ گرفتن در مقابل وسعت؛ اعم از امور مادی و معنوی.
• وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ.
• در قرآن کریم با موضوعات و موارد مختلف آمده است:

1. ضیق در مکان: وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ.
2. ضیق در سینه و صدر (مخالف انشراح): وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي.
3. ضیق در تقدیر و احاطه: وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا.
4. ضیق در نفس: ضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ.
5. ضیق در مطلق امری: وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ.

• تضییق در مطلق امر، به معنای عرصه را تنگ ‌کردن و ایجاد محدودیت شدید، چه در صحنه تصمیم‌گیری اعتقادی و چه در مقام عمل آمده است. اسلام در تنگنا و محدودیت قراردادن افراد و نقض حقوق آنان را به‌شدت ردّ کرده است: وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ؛ امّا تنگ ‌شدن عرصه بر کفار و مشرکان به ‌واسطه اعمال خودشان یا عذاب الهی است.
• معنای دیگر ضیق که صفت پسندیده‌ای برای پیامبر (ص) و همه رهبران الهی است، ضیق قلب و صدر به دلیل اعمال ناشایست مردم است که خداوند وعده شرح صدر به انبیایش داده است: وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ که همان صفت دل‌مشغولی و نگرانی از ایمان و اعمال مردم است.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم