تمیم بن سلمه خزاعی
تمیم بن سلمه خزاعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تمیم بن سلمه خزاعی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابن اثیر[۱] و ابن حجر[۲] به استناد سخن ابوموسی مدینی، از او یاد و در صحابی بودن وی تردید کرده‌اند؛ زیرا وی تابعی است و در سال صدم هجری درگذشته است[۳]، ابو خالد حذاء از مردی که نامش برده نشده نقل می‌کند که تمیم بن زلمه گفت: در حضور رسول خدا a بودم که دیدم شخصی از نزد ایشان رفت، در حالی که عمامه‌اش از پشت رها بود. از آن حضرت پرسیدم: این کیست؟ فرمود: جبرئیل است[۴].
همچنین زیاد بن فیاض از تمیم بن سلمه نقل می‌کند که رسول خدا a فرمود: «آیا کسی که پیش از امام (از سجده یا رکوع) سر برمی‌دارد، نمی‌ترسد خداوند سرش را به سر درازگوش تبدیل کند؟!»[۵]. این در حالی است که زیاد بن فیاض از صحابه روایت نکرده است[۶]. گذشته از اینکه راوی از تمیم - در جریان دیدن جبرئیل - ناشناخته است. آنچه در منابع وجود دارد این است که عایشه شخصی را با همان وصف نزد حضرت دید و ایشان فرمود او جبرئیل است[۷]. چنان که این رویداد را برای افرادی، از جمله محمد بن مسلمه نیز آورده‌اند[۸]. این احتمال هست که دو راوی آخر جابه جا شده و در واقع، تمیم بن سلمه از صحابی ناشناخته‌ای نقل کرده باشد. بررسی بیشتر نشان می‌دهد حدیث مربوط به سر برداشتن در نماز جماعت را تنها ابوهریره نقل کرده[۹] و آنچه تمیم بن سلمه گفته از رسول خدا نیست، بلکه سخن عبدالله بن مسعود است که زیاد بن فیاض از تمیم بن سلمه تابعی از ابن مسعود نقل کرده است[۱۰]. کوفی بودن تمیم بن سلمه خزاعی تابعی[۱۱] مؤیدی بر نقل او از ابن مسعود است. اگر در نقل تمیم از ابن مسعود نیز تردید کنیم، در روایت او از رسول خدا a بیشتر تردید خواهیم کرد. به علاوه، اینکه دیگر صحابه‌نگاران نام این شخص را در کتاب خود نیاورده‌اند، تأییدی بر نادرستی سخن ابوموسی است[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۲.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱: قسم اول.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۲۹۳.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۲؛ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۳
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ ابن سعد، ج۸، ص۶۷؛ طبرانی، ج۲۳، ص۳۵.
- ↑ شامی، ج۱۰، ص۴۵ و ۴۶؛ عبد بن حمید، ص۳۳۹.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۲، ص۲۶۰، ۲۷۱، ۴۵۶ و ۴۷۲.
- ↑ طبرانی، ج۹، ص۲۳۹؛ خطیب، ج۵، ص۱۵۴.
- ↑ ابن حبان، ج۴، ص۸۶.
- ↑ مآخذ: ابن اثیر / اسد الغابه + ابن حبان / الثقات + ابن حجر / الاصابه + ابن سعد / الطبقات الکبری + شامی / سبل الهدی و الرشاد + طبرانی / المعجم الکبیر + خطیب بغدادی، احمد بن علی (م ۴۶۳)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷؛ عبد بن حمید (م۲۴۹)، المنتخب من المسند، تحقیق السامرائی و الصعیدی، بیروت، مکتبة النهضة العربیة، ۱۴۰۸.
- ↑ صادقی، مصطفی، مقاله «تمیم بن سلمه»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۲۸۴-۲۸۵.