تمیم بن سلمه خزاعی
تمیم بن سلمه خزاعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تمیم بن سلمه خزاعی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابن اثیر[۱] و ابن حجر[۲] به استناد سخن ابوموسی مدینی، از او یاد و در صحابی بودن وی تردید کرده‌اند؛ زیرا وی تابعی است و در سال صدم هجری درگذشته است[۳]، ابو خالد حذاء از مردی که نامش برده نشده نقل می‌کند که تمیم بن زلمه گفت: در حضور رسول خدا (ص) بودم که دیدم شخصی از نزد ایشان رفت، در حالی که عمامه‌اش از پشت رها بود. از آن حضرت پرسیدم: این کیست؟ فرمود: جبرئیل است[۴].
همچنین زیاد بن فیاض از تمیم بن سلمه نقل می‌کند که رسول خدا (ص) فرمود: «آیا کسی که پیش از امام (از سجده یا رکوع) سر برمی‌دارد، نمی‌ترسد خداوند سرش را به سر درازگوش تبدیل کند؟!»[۵]. این در حالی است که زیاد بن فیاض از صحابه روایت نکرده است[۶]. گذشته از اینکه راوی از تمیم - در جریان دیدن جبرئیل - ناشناخته است. آنچه در منابع وجود دارد این است که عایشه شخصی را با همان وصف نزد حضرت دید و ایشان فرمود او جبرئیل است[۷]. چنان که این رویداد را برای افرادی، از جمله محمد بن مسلمه نیز آورده‌اند[۸]. این احتمال هست که دو راوی آخر جابه جا شده و در واقع، تمیم بن سلمه از صحابی ناشناخته‌ای نقل کرده باشد. بررسی بیشتر نشان می‌دهد حدیث مربوط به سر برداشتن در نماز جماعت را تنها ابوهریره نقل کرده[۹] و آنچه تمیم بن سلمه گفته از رسول خدا نیست، بلکه سخن عبدالله بن مسعود است که زیاد بن فیاض از تمیم بن سلمه تابعی از ابن مسعود نقل کرده است[۱۰]. کوفی بودن تمیم بن سلمه خزاعی تابعی[۱۱] مؤیدی بر نقل او از ابن مسعود است. اگر در نقل تمیم از ابن مسعود نیز تردید کنیم، در روایت او از رسول خدا (ص) بیشتر تردید خواهیم کرد. به علاوه، اینکه دیگر صحابه‌نگاران نام این شخص را در کتاب خود نیاورده‌اند، تأییدی بر نادرستی سخن ابوموسی است[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۲.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱: قسم اول.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۲۹۳.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۲؛ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۳۳
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ ابن سعد، ج۸، ص۶۷؛ طبرانی، ج۲۳، ص۳۵.
- ↑ شامی، ج۱۰، ص۴۵ و ۴۶؛ عبد بن حمید، ص۳۳۹.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۲، ص۲۶۰، ۲۷۱، ۴۵۶ و ۴۷۲.
- ↑ طبرانی، ج۹، ص۲۳۹؛ خطیب، ج۵، ص۱۵۴.
- ↑ ابن حبان، ج۴، ص۸۶.
- ↑ مآخذ: ابن اثیر / اسد الغابه + ابن حبان / الثقات + ابن حجر / الاصابه + ابن سعد / الطبقات الکبری + شامی / سبل الهدی و الرشاد + طبرانی / المعجم الکبیر + خطیب بغدادی، احمد بن علی (م ۴۶۳)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷؛ عبد بن حمید (م۲۴۹)، المنتخب من المسند، تحقیق السامرائی و الصعیدی، بیروت، مکتبة النهضة العربیة، ۱۴۰۸.
- ↑ صادقی، مصطفی، مقاله «تمیم بن سلمه»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۲۸۴-۲۸۵.