ثابت بن رفاعه انصاری
ثابت بن رفاعه انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ثابت بن رفاعه انصاری در قرآن - ثابت بن رفاعه انصاری در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
از زندگی ثابت بن رفاعه انصاری[۱] اطلاعی در دست نیست، جز اینکه در کودکی یتیم شد و عمویش از او نگهداری می‌‌کرد و اموالی را که ثابت از پدرش به ارث برده بود در اختیار عمویش قرار داشت. بر اساس روایت قتاده، روزی عموی ثابت از پیامبر اکرم (ص) پرسید که چه میزان از اموال ثابت بر من حلال است که آیه ﴿وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا﴾[۲] در پاسخ او نازل شد و حقوق متولیان ایتام را این گونه طرح کرد که چنانچه متولیان فقیرند به اندازه نیاز از آن اموال استفاده کنند و چنانچه فقیر نیستند از گرفتن اجرت سرپرستی خودداری کنند.[۳] زمانی که خداوند در آیه ﴿إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا﴾[۴] مسلمانان را از بهره‌گیری ظالمانه از اموال یتیمان منع کرد و این گونه افراد را به آتش جهنم تهدید کرد بسیاری از سرپرستان ایتام، زندگی یتیمان تحت سرپرستی خود را از زندگی خود جدا کردند. این امر سبب شد که هم سرپرستان و هم ایتام دچار سختی شوند، از این رو ثابت بن رفاعه نزد پیامبر آمد و در این خصوص از آن حضرت کمک خواست. به نقل مقاتل، آیه ﴿فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلَاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾[۵] در این باره نازل شد [۶].[۷]
منابع
پانویس
- ↑ اسدالغابه، ج ۱، ص ۴۴۲؛ الاصابه، ج ۱، ص ۵۰۴؛ کنزالعمال، ج ۱۵، ص ۱۸۰.
- ↑ «و یتیمان را تا زمانی که توانایی زناشویی یافته باشند بیازمایید، پس اگر در آنان کاردانی یافتید، دارایی‌هایشان را به آنان بازگردانید و آن را به گزافکاری و شتاب، از (بیم) اینکه بالغ گردند (و از شما باز گیرند) نخورید و هر کس از شما که توانگر باشد (در برداشت مزد سرپرستی) خویشتنداری کند و هرکس تنگدست باشد برابر عرف (از آن) بخورد؛ و هنگامی که دارایی‌های ایشان را به آنان باز می‌گردانید بر آنها گواه بگیرید و حسابرسی را خداوند، بسنده است» سوره نساء، آیه ۶.
- ↑ جامع البیان، ج ۳، ص ۳۴۴؛ اسباب النزول، ص ۱۲۰؛ تفسیر بغوی، ج ۱، ص ۳۱۲.
- ↑ «آنان که دارایی‌های یتیمان را به ستم می‌خورند جز این نیست که در شکم خود آتش می‌انبارند و زودا که در آتشی برافروخته درآیند» سوره نساء، آیه ۱۰.
- ↑ «در (کار) این جهان و جهان واپسین. و از تو، درباره یتیمان می‌پرسند، بگو سامان‌بخشی به کار آنان نیکوتر است و چون با آنان به سر برید (بدانید که) برادران شمایند و خداوند، تباهکار را از مصلح باز می‌شناسد و اگر خداوند می‌خواست، شما را در تنگنا می‌نهاد، بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره بقره، آیه ۲۲۰.
- ↑ تفسیر مقاتل، ج ۱، ص ۱۱۶؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۲۰؛ بحرالمحیط، ج ۲، ص ۱۷۰.
- ↑ طاوسی، سید خلیل، مقاله «ثابت بن رفاعه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹.