جبایه
جبایه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جبایه در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
جبایه در لغت جمع‌آوری است[۱] و در اصطلاح، به خصوص جمع‌آوری مالیات گفته می‌شد. جبایه در اوایل هجرت، ویژه زکات بوده و پس از جنگ بدر و به دست آمدن غنایم و لزوم گرفتن جزیه از یهودیان و مسیحیان، شامل غنایم و جزیه نیز شد و نیز بعد از فتح شام، عراق و مصر، خراج و عشور را هم در برگرفت.
همین‌طور مصادر جبایه، گسترده شد، به گونه‌ای که زمان عباسیان، به یازده مورد رسید؛ نظیر صدقه، جزیه، خراج، مکوس (پول گمرکی) و فرده (مالیات سرشماری)، ملاحات (دریانوردی)، اسماک (ماهیگیری)، اعشار سفن (مالیات کشتی‌ها)، اخماس، معادن، مراصد (عوارض راه‌ها)، غلّه دارالضرب، مستغلات و ضرائب الصناعه (کارخانجات). از این میان، جبایه در خراج معروف‌تر است؛ چرا که خراج، بیشترین منبع درآمد حکومت اسلامی را تشکیل می‌داد[۲].[۳]
منابع
پانویس
- ↑ لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۷۴۸۵؛ مجمع البحرین، ج۱، ص۸۰.
- ↑ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۴؛ مقدمه ابن خلدون، ص۲۷۹.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۷۱.