جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
جعفر بن محمد بن مسعود[۱]؛ در سند سه روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از کتاب‌های معانی الأخبار، علل الشرائع و کمال الدین شیخ صدوق آمده است؛ نمونه:
«فِي كِتَابِ كَمَالِ اَلدِّينِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَةِ حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ حَمْزَةَ اَلْعَلَوِيُّ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ قَالَ: كَتَبْتُ مِنْ كِتَابِ أَحْمَدَ اَلدِّهْقَانِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ حَمْزَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي أَبُو إِسْمَاعِيلَ اَلسَّرَّاجُ عَنْ خَيْثَمَةَ اَلْجُعْفِيِّ قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو لَبِيدٍ اَلْمَخْزُومِيُّ قَالَ: ذَكَرَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْمَاءَ اَلْخُلَفَاءِ اَلاِثْنَيْ عَشَرَ اَلرَّاشِدِينَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِمْ فَلَمَّا بَلَغَ آخِرَهُمْ قَالَ: اَلثَّانِي عَشَرَ اَلَّذِي يُصَلِّي عِيسَى بْنُ مَرْيَمَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ خَلْفَهُ عِنْدَ سَنَةِ ﴿يس * وَالْقُرْآنِ الْحَكِيمِ﴾»[۲][۳].[۴]
شرح حال راوی
مراد از راوی جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی[۵] فرزند محمد بن مسعود صاحب تفسیر معروف عیاشی است[۶] که از رجالیان قدماء برقی و شیخ طوسی از او در کتاب رجالی خود یاد کرده‌اند؛ ولی در رجال نجاشی و الفهرست شیخ طوسی عنوان نشده است، چون موضوع این دو کتاب، یاد کرد راویان صاحب اثر است و ایشان اثر علمی نداشته؛ اما در بعضی طرق[۷] و اسناد[۸] روایات واقع شده و تمام کتب پدرش (محمد بن مسعود عیاشی) را روایت کرده است[۹].[۱۰]
طبقه راوی
از تاریخ ولادت و وفات جعفر بن محمد بن مسعود، اطلاعی در دست نیست؛ اما شیخ طوسی او را در "باب من لم یو عن واحد من الأئمه(ع)" ثبت کرده است[۱۱]. آیت‌الله بروجردی نیز او را از صغار طبقه هشتم راویان برشمرده است[۱۲].[۱۳]
استادان و شاگردان راوی
روایات نقل شده از جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی همگی از طریق پدرش أبو النضر محمد بن مسعود العیاشی هستند[۱۴] و استاد دیگری برای وی در اسناد روایات یافت نشده؛ ولی مامقانی، اسماعیل بن ابراهیم النجار را نیز از اساتید وی برشمرده که با تتبع در اسناد روایات موردی برای آن یافت نشده است[۱۵] و کسانی مانند المظفر بن جعفر بن المظفر العلوی، أبو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه و أبو المفضل محمد بن عبدالله الشیبانی[۱۶] از وی روایت کرده‌اند که از شاگردانش شمرده می‌گردند.[۱۷]
جایگاه حدیثی راوی
شیخ طوسی: جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی، فاضل[۱۸]، روی عن أبیه جمیع کتب أبیه[۱۹].
ابن داوود او را در قسم یکم رجالش که به ممدوحان اختصاص دارد، عنوان کرده است[۲۰].
مجلسی اول[۲۱] و دوم[۲۲] او را از راویان ممدوح معرفی کرده‌اند.
مامقانی: فیکون من الحسان. و عدم تعرض الحاوی... و غیره إیاه، غیر ضائر[۲۳].
برای حسن حال راوی و قرار گرفتنش در زمره راویان ممدوح می‌‌توان به اموری استدلال کرد:
- تعبیر فاضل که در رجال شیخ طوسی درباره‌اش گفته شده است.
- روایت همه کتب پدرش. شیخ طوسی: محمد بن مسعود العياشي،... جليل القدر، واسع الأخبار، بصير بالرواية، مطلع عليها. له كتب كثيرة تزيد علي مائتي مصنف، ذكر فهرست كتبه ابن إسحاق النديم. منها:... أخبرنا جماعة، عن أبي المفضل، عن جعفر بن محمد بن مسعود العياشي، عن أبيه، بجميع كتبه و رواياته[۲۴]. نجاشی: "أبو النضر محمد بن مسعود بن محمد بن عیاش السلمی السمرقندی، المعروف بالعیاشی: ثقة، صدوق، عین من عیون هذه الطائفة"[۲۵].
- روایت راوی جلیل القدری مانند جعفر بن محمد بن قولویه از ایشان[۲۶].[۲۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۴۳؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۹، ش۳۲۹؛ منهج المقال، ج۳، ص۲۴۰، ش۱۱۰۵؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۶۱، ش۱۰۱۹؛ زبدة الأقوال، ص۹۲، ش۴۱۹؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۴۳؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۶۱، ش۱۲۸۸؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۶ ش۳۸۲؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۷۸، ش۵۹۵؛ شعب المقال، ص۲۵۰، ش۹۴؛ أعیان الشیعه، ج۴، ص۱۸۱؛ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۵۹، ش۴۰۸۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۹۱، ش۲۲۹۱؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۱۸، ش۲۸۳۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۶۸۵، ش۱۵۳۷.
- ↑ یس * سوگند به قرآن حکیم سوره یس، آیه ۱-۲.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۱، ص۵۳ به گزارش از کمال الدین، ج۱، ص۳۳۱ - ۳۳۲، ح۱۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 578.
- ↑ مامقانی ذیل واژه العیاشی: قال فی تاج العروس: آبة عیاش، مدینة بالمغرب، وقد نسب إلیها أجلة أهل العلم من المتأخرین و أقول: الأظهر کونه نسبة إلی جده عیاش، والد محمد والد مسعود. (تنقیح المقال، ج۱۶، ص۵۹، ش۴۰۸۳)
- ↑ محمد بن مسعود عیاشی از راویان جلیلالقدری است که بیش از دویست اثر علمی از خودش به یادگار گذاشته است. (ر. ک الفهرست (طوسی)، ص۳۹۶ - ۳۹۹، ش۶۰۵؛ رجال النجاشی، ص۳۵۱ - ۳۵۳، ش۹۴۴)
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۲۱۹، ش۵۷۲: عبدالله بن أبی عبدالله محمد بن خالد بن عمر الطیالسی أبو العباس التمیمی رجل من أصحابنا، ثقة، له کتاب النوادر... و نسخة أخری صغیرة أخبرنا بها الحسین بن عبید الله، عن جعفر بن محمد قال: حدثنا جعفر بن محمد بن مسعود عن أبیه، عن عبد الله؛ الفهرست (طوسی)، ص۳۹۹، ش۶۰۵ (ترجمه محمد بن مسعود عیاشی): {{{1}}}.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۴۳.
- ↑ ر.ک: الرجال (ابن داود)، ص۸۹، ش۳۲۹.
- ↑ روضة المتقین، ج۱۴، ص۲۵۳: عن جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی فاضل روی عن أبیه جمیع کتب أبیه روی عنه أبو المفضل الشیبانی لم یرو عنهم(ع) (رجال الشیخ) فالخبر حسن کالصحیح.
- ↑ الوجیزة فی الرجال، ص۴۶، ش۳۸۲: جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی، ح.
- ↑ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۶۰، ش۴۰۸۳.
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۳۹۶ - ۳۹۹، ش۶۰۵.
- ↑ رجال النجاشی، ص۳۵۰، ش۹۴۴.
- ↑ الإستبصار، ج۲، ص۴۷، ح۱۵۳: أبو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه، عن جعفر بن محمد بن مسعود، عن جعفر ابن معروف قال کتبت إلی أبی بکر الرازی فی زکاة الفطرة و سألناه أن یکتب فی ذلک إلی مولانا یعنی علی بن محمد و کتب: أن ذلک قد خرج لعلی بن مهزیار أنه یخرج من کل شیء التمر و البر و غیره صاع و لیس عندنا بعد جوابه علینا فی ذلک اختلاف. (تهذیب الأحکام، ج۴، ص۸۱، ح۲۳۲)
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 581-583.