جعفر بن نعیم بن شاذان نیشابوری
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
جعفر بن نعیم بن شاذان النیشابوری[۱]؛ در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از کتاب علل الشرائع شیخ صدوق واقع شده است:
«فی کتاب علل الشرائع: حَدَّثَنَا الْحَاكِمُ أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ نُعَيْمِ بْنِ شَاذَانَ النَّيْسَابُورِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ عَمِّهِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ(ع) أَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى وَ هَارُونَ ﴿اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى﴾[۲] فَقَالَ أَمَّا قَوْلُهُ ﴿فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا﴾ أَيْ كَنِّيَاهُ وَ قُولَا لَهُ يَا أَبَا مُصْعَبٍ وَ كَانَ اسْمُ فِرْعَوْنَ أَبَا مُصْعَبٍ الْوَلِيدَ بْنَ مُصْعَبٍ وَ أَمَّا قَوْلُهُ ﴿لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى﴾ فَإِنَّمَا قَالَ لِيَكُونَ أَحْرَصَ لِمُوسَى عَلَى الذَّهَابِ وَ قَدْ عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ فِرْعَوْنَ لَا يَتَذَكَّرُ وَ لَا يَخْشَى إِلَّا عِنْدَ رُؤْيَةِ الْبَأْسِ أَ لَا تَسْمَعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ ﴿حَتَّى إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ﴾[۳] فَلَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ إِيمَانَهُ وَ قَالَ ﴿آلْآنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ﴾[۴]»[۵].[۶]
شرح حال راوی
عنوان جعفر بن نعیم بن شاذان در کتب رجالی متقدم ثبت نشده؛ اما شیخ صدوق چند روایت از وی با ترحّم و ترضّی با عنوان "الحاکم أبو محمد جعفر بن نعیم بن شاذان و أبو محمد جعفر بن نعیم الحاکم الشاذانی" نقل کرده[۷] و در کتب اربعه حدیثی شیعه، تنها یک روایت از ایشان با عنوان "عن الفضل بن شاذان و ابن أخیه جعفر بن نعیم بن شاذان" در تهذیب الأحکام نقل شده است[۸].
او برادرزاده شخصیت جلیل القدر فضل بن شاذان است که در اسناد روایات از عمویش روایت کرده است و بیش از این اطلاع دیگری از حال وی در دست نیست.[۹]
طبقه راوی
از تاریخ ولادت و وفات جعفر بن نعیم بن شاذان اطلاعی در دست نیست، چنانکه روایت بی‌واسطه‌ای از معصومان(ع) نیز از ایشان نقل نشده؛ اما از جهت طبقه رجالی، از آنجاکه شاگرد وی محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) از طبقه دهم راویان شمرده شده، طبیعتاً استاد وی جعفر بن نعیم از طبقه نهم راویان شمرده می‌شود.[۱۰]
استادان و شاگردان راوی
برخی استادان حدیثی جعفر بن نعیم بن شاذان در اسناد روایات، أبو عبدالله محمد بن شاذان (عموی راوی) و احمد بن ادریس[۱۱] هستند و در میان شاگردان حدیثی وی در اسناد روایات، تنها نام شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه دیده می‌شود[۱۲].[۱۳]
جایگاه حدیثی راوی
هر چند رجالیان متقدّم نام این راوی را در کتب رجالی خود ثبت نکرده‌اند، وی از مشایخ شیخ صدوق بوده و کثرت روایات شیخ صدوق از این راوی به همراه ترحّم و ترضّی شیخ صدوق در حقّ این راوی، از حسن حال و مدح وی نشان دارد.
مامقانی: أقول: أقل ما یثبت به ترضی الصدوق علیه حُسنه[۱۴].[۱۵]
جستارهای وابسته
- شاذان بن خلیل (جد)
- نعیم بن شاذان بن خلیل نیشابوری (پدر)
- فضل بن شاذان بن خلیل نیشابوری (عمو)
- ابراهیم بن شاذان بن خلیل نیشابوری (عمو)
- محمد بن شاذان بن خلیل نیشابوری (عمو)
- علی بن شاذان بن خلیل نیشابوری (عمو)
- محمد بن شاذان بن نعیم نیشابوری (شاگرد فضل)
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: منهج المقال، ج۳، ص۲۴۵، ش۳۸۲؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۸۳، ش۶۰۴؛ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۰۶، ش۴۱۲۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۰۴، ش۲۳۳۱؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۲۹، ش۲۸۸۴؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۶۹۴، ش۱۵۵۱.
- ↑ به سوی فرعون بروید که او سرکشی کرده است * و با او به نرمی سخن گویید باشد که او پند گیرد یا بهراسد سوره طه، آیه ۴۳.
- ↑ و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم و فرعون و سپاهش از ستم و دشمنی، سر در پی آنان نهادند تا آنگاه که آب از سرش گذشت؛ گفت: ایمان آوردم که هیچ خدایی نیست جز همان که بنی اسرائیل بدان ایمان دارند و من از گردن نهادگانم سوره یونس، آیه ۹۰.
- ↑ آیا اکنون؟ در حالی که پیش از این نافرمانی کردی و از تبهکاران بودی؟ سوره یونس، آیه ۹۱.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۳۱۶ به گزارش از کتاب علل الشرائع، ج۱، ص۶۷، ح۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 584-585.
- ↑ یک روایت در علل الشرائع، ج۱، ص۶۷، ح۱؛ یک روایت در کمال الدین، ج۱، ص۲۳۹، ح۵۹؛ و هشت روایت در عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۷، (ح۳۹)، ص۱۸، (ح۴۴)، ص۹۹، (ح۱)، ص۱۲۱، (ح۲)، ص۱۲۷، (ح۳)، ص۱۷۲، (ح۱)، ص۱۸۴، (ح۷)، ص۲۱۶، (ح۲۵)، ص۲۱۸، (ح ۲۸) و ص۲۳۵، (ح۷) نقل کرده است.
- ↑ محمد بن یعقوب، عن علی بن إبراهیم، عن أبیه و محمد بن إسماعیل، عن الفضل بن شاذان و ابن أخیه جعفر بن نعیم بن شاذان.... تهذیب الأحکام المشیخه، ص۵۰.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 585.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 586.
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۷، (ح۳۹) و ص۱۷۲، (ح۱).
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۷، (ح۳۹)، ص۱۸، (ح۴۴)، ص۹۹، (ح۱)؛ و....
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 586.
- ↑ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۰۷، ش۴۱۲۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 586.