حدیث چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آنان را متمرکز ساخته و اخلاق‌شان را کامل می‌کند یعنی چه؟ (پرسش)
| حدیث چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آنان را متمرکز ساخته و اخلاق‌شان را کامل می‌کند یعنی چه؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
حدیث چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آنان را متمرکز ساخته و اخلاق‌شان را کامل می‌کند یعنی چه؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت دوران ظهور» در این‌باره گفته است:
«این روایت از امام باقر (ع) در کتاب الخرائج و الجرائح راوندی و بحار الانوار نقل شده است که آن حضرت میفرماید: "وقتی قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان می‌نهد و عقل‌های آنان را به هم پیوند می‌دهد و اخلاق آنان را کامل می‌سازد[۱]. بر اساس این روایت، عقول و افکار مردم متمرکز و شکوفا و اخلاق آنان کامل میشود. در تبیین این کلام شگفتانگیز، باید گفت: منظور این نیست که حضرت مهدی (ع) بر سر تک تک انسانها دست میکشد و پس از آن عقول مردم کامل میشود، هرچند آن حضرت به یقین از ولایت تکوینی خود استفاده کاملی می‌کند و با نفوذ در دل و جان و عقل مردم و هدایتهای پیامبرگونه خود، آنان را هدایت و راهنمایی می‌کند. مقصود از "دست" در این روایت، دست رحمت، هدایت و شفقت الهی بر بندگان است. کلمه "ید" به معنای "دست" در زبان عربی، مفاهیم و مصداقهای گوناگونی دارد. یکی از معانی ید، "نعمت و رحمت" است [۲]. در این صورت معنا چنین میشود: "در زمان ظهور حضرت مهدی با آفتزدایی از درخت عقل و خرد و ایجاد بستر و زمینه مناسب برای رشد و شکوفای عقول مردم، رحمت و نعمت خداوند بر مردم نازل میشود و همه آنان هدایت می‌یابند و به سرمنزل مقصود "کمال" میرسند.
- خداوند در قرآن کریم در مورد یکی از حکمتهای نبوت میفرماید:
الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِيَ أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
[۳]؛ در اینجا منظور از زنجیر و مشقت بندها و زنجیرهای مادی نیست؛ بلکه مقصود زنجیرهای نادانی و فساد است که پیامبر اکرم با هدایتها و تلاشهای فراوان فرهنگی، آن را از انسانها برطرف ساخت. در عین حال از هدایتهای تکوینی ویژه نیز استفاده کرد و در دل و جان مردم مشرک و فاسد نفوذ معنوی داشت و تأثیرات عمیقی بر آنان گذاشت. - در عصر ظهور امام زمان نیز، تمام موانع و آفتهای رشد و تعالی عقلانی انسانها از بین میرود و عقول آنان به حد بالایی از شکوفایی و رشد نایل میگردد. در اینجا حضرت مهدی ادامهدهنده راه پیامبران و تکمیل کننده برنامههای آنان- به خصوص پیامبر اسلام- است. این موضوع از مهمترین برنامهها و اقدامهای امام (ع)است. او از حقایق گسترده و جهانی برای بشریت پرده برمی‌دارد و مردمان را به دانشهای یقینی و درست هدایت می‌کند و شناختهای ناب و خالص به ارمغان میآورد.
- از این رهگذر دو محور اساسی تحقق میپذیرد:
- با گسترش شناخت و کشف اسرار کائنات، پایههای خداشناسی استوار میگردد.
- گسترش شناخت و دانایی، تشکیل جامعه مطلوب انسانی را ممکن می‌سازد، زیرا در پرتو شناخت درست مسائل حیات و بخشهای گوناگون آن، مسائل تربیت، رشد و تکامل معنوی و مادی و آغاز و انجام کار انسان، شیوهها و روشهای اداره زندگی، تأمین و تنظیم خانواده و ... بخشهای زندگی در همه ابعاد به شایستگی اداره میشود و سامانی درخور مییابد. در پرتو علم و آگاهی از مسائل مادی و فیزیکی جهان، زیست این دنیای انسان بهبود مییابد و با شناخت مسائل معنوی و صلاح و سعادت روح انسانی، راه تکامل معنوی گشوده میشود و جامعه آرمانی، در بعد مادی و معنوی "رشد فکری و اخلاقی"، پدیدار میگردد. این شناختها، همه در روزگار رستاخیز امام مهدی (ع) تحقق مییابد و نقطههای ابهام و تردید و سرگردانی محو میشود و به راهها و روشهای متعالیتر و بالاتری دست مییابد و شیوههای بهتری را در پیش میگیرد. بدینسان هرروز او و هرگام او، در همه مسائل حیات و ابعاد زندگی، گامی به پیش است و واپسگرایی و تکرار در آن راه ندارد و بدینگونه اهریمن جهل و نادانی و فساد طغیان، به سرپنجه توانای خداوند، از زندگی انسان بیرون رانده میشود جای آن را آگاهی، دانایی و روشنی و نور فرامیگیرد. چنانکه در روایتی آمده است: "مهدی زمین را از عدل و نور و برهان آکنده می‌سازد" [۴]؛ و از پیامبر (ص) نقل شده است: "نهمین امام از فرزندان حسین قائم است که خداوند به دست او، سرزمین تاریک زندگی را نورانی و روشن می‌کند و از عدل آکنده می‌سازد؛ پس از دوران ظلم، علم و دانایی را فراگیر می‌کند، پس از دوران جهل و نادانی ..."[۵].
- بدینسان به دست امام زمان (ع) و با اذن و قدرت الهی، همه جامعهها و انسانها، از تاریکی نادانی، ظلم و فساد به روشنایی و نور دانایی، تقوا و اخلاق فاضله رهنمون میگردند.
- بر این اساس دولت امام مهدی (ع)، تأمین معنویت، عقلانیت و عدالت را بر عهده دارد تا جامعه به سمت تعالی و تکامل، تعادل و پیشرفت سوق داده شود و این به ابزار و روشهای مختلفی نیاز دارد.
- مهمترین آنها دعوت، راهنمایی و نصیحت است؛ هرچند معجزه و عنایت الهی نیز در میان خواهد بود و امام (ع)از ولایت تکوینی نیز بهره خواهد گرفت»[۶].
پانویس
- ↑ " إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولَهُمْ وَ أَكْمَلَ بِهِ أَخْلَاقَهُمْ "؛ الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۸۴۱، ح ۷۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶، ح ۷۱.
- ↑ مفردات راغب، ص ۸۸۹.
- ↑ همان کسان که از فرستاده پیام‌آور درس ناخوانده پیروی می‌کنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ آنان را به نیکی فرمان می‌دهد و از بدی باز می‌دارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام می‌گرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمی‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رسانده‌اند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کرده‌اند رستگارند؛ سوره اعراف، آیه: ۱۵۷.
- ↑ " يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً وَ نُوراً وَ بُرْهَاناً"؛ احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۹۱؛ الغیبة نعمانی، ص ۲۲۷، ح ۲۶.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۶۰.
- ↑ کارگر، رحیم؛ مهدویت دوران ظهور، ص ۴۷ - ۵۰.