رعایة در فقه سیاسی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

مراقبت، حفظ[۱]، حفاظت‌ کردن با سرپرستی، در مقابل "اهمال"[۲]. راعی به معنای والی، رعایت‌گر، مراعات ‌کننده، سیاستگذار، مراقب، محافظ[۳] و رعیت یعنی مردم[۴].

﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ[۵].

قرآن کریم با الفاظ و اصطلاحات متعدد، به وفای به عهد و حفظ امانت در جامعه و روابط اجتماعی سفارش و تأکید کرده است: ﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ[۶].

امانات جمع امانت است و مراد از آن همه انواع امانت‌هایی است که میان مردم معمول و جاری است و در همه انواع آن، خداوند سفارش به حفاظت و مراعات کرده است. گفته شده، مراد از امانات تکالیف الهی است که به انسان امانت داده شده یا اعضا و جوارحی است که او امانتدار آنهاست و حفظ و رعایتِ این امانت‌های گران‌بها، در به‌کارگیری آنها در جهت رضای خداوند است[۷].

امانتداری، وفای به عهد و حفظ پیمان‌ها و قراردادها از اصولی است که قوام جامعه و در سطح گسترده‌تر قوام جامعه جهانی به آن بستگی دارد و این اصل در همه کتب آسمانی و اصول اخلاقی به عنوان یک اصل راهنما در رفتار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و... مردم از جایگاه رفیعی برخوردار است. در فرهنگ سیاسی، وفای به عهد و احترام به قول یکی از اصول ذاتی و اساسی حقوق معاهدات است به اینکه معاهده باید همیشه به اعتبار و قوت خود باقی بماند[۸].[۹]

منابع

پانویس

  1. ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج‌۲، ص‌۴۰۸.
  2. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج‌۴، ص۱۶۲.
  3. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۵۷.
  4. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۳۲۷؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص‌۷۵۵.
  5. «و آنان که سپرده‌های نزد خویش و پیمان خود را پاس می‌دارند» سوره مؤمنون، آیه ۸.
  6. «و آنان که سپرده‌های نزد خویش و پیمان خود را پاس می‌دارند» سوره مؤمنون، آیه ۸.
  7. سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج‌۱۵، ص‌۱۱.
  8. علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص‌۳۰۳.
  9. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۰۹-۳۱۰.