سریه محمد بن مسلمه به قرطاء در تاریخ اسلامی

مقدمه

رسول خدا (ص) "محمد بن مسلمه" را همراه سی نفر^[۱] که "عبّاد بن بشر"، "سلمة بن سلامة بن وقش" و "حارث بن خزیمه" نیز جزء آنها بودند^[۲]، در محرم سال پنجم هجری^[۳] به سوی قبیله "بنی بکر بن کلاب" اعزام فرمود. حضرت به آنان دستور داد، برای آنکه دشمن از حرکت آنان آگاهی پیدا نکند، شب‌ها حرکت کنند و روزها پنهان باشند و هنگامی که به بنی‌بکر رسیدند، به آنها حمله کنند^[۴].
محمد بن مسلمه طبق دستور پیامبر (ص) عمل کرد و به سوی بنی‌بکر به راه افتاد. وی هنگامی که به شَّرَبّةُ^[۵] رسید، گروهی را دید که از آن مکان کوچ می‌کردند. فرستاده محمد بن مسلمه به سوی آن گروه رفت و پس از پرسش از آنان، نزد محمد بن مسلمه بازگشت و گفت: "آنان گروهی از قبیله محارب هستند". قبیله محارب، نزدیکی محمد بن مسلمه پیاده شدند، بارهای خود را باز کردند و چهارپایانشان را برای چرا در صحرا رها کردند.
سریه محمد بن مسلمه به آنان تعرضی نکرد تا هنگامی که شروع به حرکت کردند. محمد بن مسلمه به آنان حمله کرد و یکی از آنان را کشت. باقی افراد قبیله که حمله او را مشاهده کردند، بدون اینکه کسی تعقیبشان کند رو به فرار نهادند. اموال جا مانده از بنی‌محارب، تعدادی گوسفند و شتر بود که به دست محمد بن مسلمه و یارانش افتاد.
سپاه اسلام به راه خود ادامه داد تا به جایی رسید که بر "بنی‌بکر" اشراف داشت. "عبّاد بن بشر" از طرف محمد بن مسلمه، به سمت بنی‌بکر رفت و در میان آنان اقامت کرد. بنی‌بکر چهارپایان خود را رها کردند و شیر دوشیدند. هنگامی که شتران آنها بعد از آشامیدن آب، زانو زدند، عبّاد بن بشر خود را نزد محمد بن مسلمه رساند و به او وضعیت و استقرار بنی‌بکر را اطلاع داد^[۶]. محمد بن مسلمه به آنها حمله کرد و ده نفر از آنان را کشت، چند شتر و گوسفند به غنیمت گرفت و به سوی مدینه بازگشت. آنان به سرعت حرکت می‌کردند. مسیری که به دو شب راهپیمایی نیاز داشت، در یک شب طی شد. محمد بن مسلمه تا صبح خود را به ضَرِیَّه^[۷] رساند^[۸]. محمد بن مسلمه می‌گوید: "در آنجا بیم داشتیم که ما را تعقیب کنند، ناچار شترها را جلو انداختیم و گوسفندها را به شدت می‌راندیم تا اینکه به عداسه رسیدیم؛ اما در رَبذَه ^[۹] گوسفندها عقب ماندند، در نتیجه آنها را با چند نفر از یاران خود جا گذاشتیم که آنها را بعداً بیاورند. شترها را جلو انداختیم و آنها را به مدینه و به حضور پیامبر (ص) آوردیم"^[۱۰]. او یکصد و پنجاه شتر و سه هزار گوسفند آورده بود^[۱۱].
آنان هنگامی که به مدینه رسیدند، پیامبر (ص) شترهای پروار را معادل ده گوسفند قرار داد و خمس غنایم را جدا فرمود و بقیه را میان اصحاب خود تقسیم کرد^[۱۲]^[۱۳].

منابع

اکبری، هادی، سریه محمد بن مسلمه به قرطاء، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱

پانویس

↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴ و (واقدی این جنگ را تحت عنوان یکی از غزوات ذکر کرده است). ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۴۹؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲.
↑ از نواحی منطقه نجد به شمار می‌آید؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۳.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴.
↑ مکانی است که در سرزمین نجد واقع شده و در راه مکه به بصره قرار دارد؛ یاقوت حموی، المعجم البلدان، ج۳، ص۴۵۷.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.
↑ (روستایی است در اطراف مدینه)؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۲۴.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۴۹؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲.
↑ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.
↑ اکبری، هادی، سریه محمد بن مسلمه به قرطاء، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۵۰۸-۵۰۹.

[1] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴ و (واقدی این جنگ را تحت عنوان یکی از غزوات ذکر کرده است). ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰.

[2] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.

[3] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰.

[4] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۴۹؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲.

[5] از نواحی منطقه نجد به شمار می‌آید؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۳.

[6] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴.

[7] مکانی است که در سرزمین نجد واقع شده و در راه مکه به بصره قرار دارد؛ یاقوت حموی، المعجم البلدان، ج۳، ص۴۵۷.

[8] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۴؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.

[9] (روستایی است در اطراف مدینه)؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۲۴.

[10] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵.

[11] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶۰؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۴۹؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲.

[12] محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۵؛ ابن سید الناس، عیون الأثر، ج۲، ص۱۱۲؛ محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۶، ص۷۱.

[13] اکبری، هادی، سریه محمد بن مسلمه به قرطاء، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۵۰۸-۵۰۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]