سعد بن حارث خزاعی در تراجم و رجال

مقدمه

سعد بن حرث ابن ساریه و یا (سعد بن حارث ابن ساریه) غلام امیرمؤمنان علی (ع) بود^[۱]. برخی سیره‌نویسان او را از اصحاب پیامبر خدا (ص) می‌‌دانند، اما در کُتبی که شرح حال اصحاب پیامبر نوشته شده، مثل «الاصابة فی تمییز الصحابة»، و «اسد الغابه» نامی از ایشان نیاورده است.

وی با اینکه غلام آزاد شده حضرت علی (ع) بود، اما به نقل برخی از مورخان به دلیل آنکه امام (ع) در او لیاقت و کاردانی بسیار دید او را به ریاست شرطه (شهربانی) کوفه و زمانی به استانداری آذربایجان منصوب کرد. وی بعد از شهادت حضرت علی (ع) در زمره یاران امام حسن (ع) درآمد و پس از آن حضرت به یاران امام حسین (ع) پیوست و با آغاز نهضت حسینی با آن حضرت از مدینه به مکه و از آنجا به کربلا آمد و در پیکار روز عاشورا به شهادت رسید ^[۲].^[۳]

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین

پانویس

↑ ر.ک: اعیان الشیعه، ج۷، ص۲۲۱؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۲ و قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷.
↑ ر.ک: اعیان الشیعه، ج۷، ص۲۲۱؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۲ و قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷ و ابصارالعین، ص۸۹؛ در این جا علامه تستری در کتاب قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷، پس از آنکه نام او را در زمره اصحاب پیامبر و از اصحاب علی (ع) ذکر کرده است، در ادامه می‌‌نویسد: «چطور ممکن است کسی از قبیله خزاعه که با اصالت عربی است، غلام باشد؛ این دو با هم جمع نمی‌شود و ثانیا چطور او صحابی پیامبر است در حالی که در کتب رجالی اسم او نیامده است؛ بنابراین، اصل وجود چنین شخصی نامعلوم است». مؤلف: اولاً؛ صاحب قاموس الرجال که جمع بین عربی و غلام بودن را منتفی می‌‌داند، از این نکته غافل بوده است که مولی، همه جا به معنی غلام و عبد نیست، بلکه گاهی مولی، به معنای پناهنده آمده است و از طرفی ممکن است شخصی غلام و غیر عرب باشد، اما به سبب سن زیاد در میان مردم کم کم هویت آنجا را پیدا کند. و در زمره مردم عرب درآمده باشد. و ثانیا؛ این که وجود چنین فردی را غیر معلوم می‌‌داند. می‌‌توان گفت مدارکی که برای شهید شدن او در کربلا داریم به همان مقدار یا کمی بیشتر از مدارکی است که برای بسیاری از شهدای دیگر داریم که به مدارک در ذیل همین نام اشاره کرده ایم و همین مقدار سند علی القاعده، برای اثبات شهید بودن او در کربلا کافی است؛ لذا به نظر مؤلف، اشکال کتاب قاموس الرجال وارد نیست.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۴۵۰-۴۵۱.

[1] ر.ک: اعیان الشیعه، ج۷، ص۲۲۱؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۲ و قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷.

[2] ر.ک: اعیان الشیعه، ج۷، ص۲۲۱؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۲ و قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷ و ابصارالعین، ص۸۹؛ در این جا علامه تستری در کتاب قاموس الرجال، ج۵، ص۲۷، پس از آنکه نام او را در زمره اصحاب پیامبر و از اصحاب علی (ع) ذکر کرده است، در ادامه می‌‌نویسد: «چطور ممکن است کسی از قبیله خزاعه که با اصالت عربی است، غلام باشد؛ این دو با هم جمع نمی‌شود و ثانیا چطور او صحابی پیامبر است در حالی که در کتب رجالی اسم او نیامده است؛ بنابراین، اصل وجود چنین شخصی نامعلوم است». مؤلف: اولاً؛ صاحب قاموس الرجال که جمع بین عربی و غلام بودن را منتفی می‌‌داند، از این نکته غافل بوده است که مولی، همه جا به معنی غلام و عبد نیست، بلکه گاهی مولی، به معنای پناهنده آمده است و از طرفی ممکن است شخصی غلام و غیر عرب باشد، اما به سبب سن زیاد در میان مردم کم کم هویت آنجا را پیدا کند. و در زمره مردم عرب درآمده باشد. و ثانیا؛ این که وجود چنین فردی را غیر معلوم می‌‌داند. می‌‌توان گفت مدارکی که برای شهید شدن او در کربلا داریم به همان مقدار یا کمی بیشتر از مدارکی است که برای بسیاری از شهدای دیگر داریم که به مدارک در ذیل همین نام اشاره کرده ایم و همین مقدار سند علی القاعده، برای اثبات شهید بودن او در کربلا کافی است؛ لذا به نظر مؤلف، اشکال کتاب قاموس الرجال وارد نیست.

[3] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۴۵۰-۴۵۱.

[۱]

[۲]

[۳]