سنت‌های زندگی اجتماعی قبایل در دوره جاهلی چه بود؟ (پرسش)
| سنت‌های زندگی اجتماعی قبایل در دوره جاهلی چه بود؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ پیامبر خاتم |
| مدخل اصلی | جاهلیت |
سنت‌های زندگی اجتماعی قبایل در دوره جاهلی چه بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث پیامبر خاتم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی پیامبر خاتم مراجعه شود.
پاسخ به این پرسش
خانم میرحسینی و آقای فلاح در کتاب «شیوه‌های مبارزه پیامبر با فرهنگ جاهلی» در این باره گفته‌اند:
- «سنت حلف: در عصر جاهلیت، اعراب علاوه بر تعصّبی که به قبیله و خویشاوند خود داشتند به وسیله قسم نیز هم پیمان می‌شدند که این هم پیمانی از راه قسم را «حلف» می‌نامیدند.
به موجب این سنت که عملاً حکم پیمانی شبه نظامی در میان هم سوگندان را داشت، قبایل ضعیف به بهرهبرداری از حمایت نظامی قبیله قدرتمندی که با او پیمان حلف می‌بستند مبادرت می‌ورزیدند.
از آنجا که محیط عربستان در عصر جاهلی مبتنی بر غارت و چپاول بود، گاه دو قبیله برای غارت قبیله‌ای دیگر هم پیمان می‌شدند. گاهی نیز قبیله‌ای کوچک و ضعیف، برای حفظ خود از چپاول دیگر قبایل، با قبیله بزرگ‌تر و قویتری هم پیمان می‌شد.
از نکات جالب در این حلف‌ها این بود که در این حلف‌ها تعصّب دینی و نژادی وجود نداشته است؛ مثلاً در یثرب عصر جاهلیت، اوسیان با بنی قریظه و خزرجیان با بنی قینقاع که دو طایفه یهودی بودند هم پیمان بودند و این در حالی بود که اوس و خزرج هر دو از عرب‌های جنوبی و از یک نیای مشترک به نام «حارثة بن ثعلبة بن عمروبن عامر» بودند[۱]. حلف المطیبین، حلف الاحلاف، حلف الاحابیش، لعقة الدم و حلف الفضول از حلفهای معروف عصر جاهلیت‌اند.
- سنت جوار: سنت جوار یکی دیگر از پیمان‌هایی بود که در جامعه جاهلی تکوین یافته و منبعث از شرایط خاص حیات اجتماعی این جامعه بود. جوار عمدتاً طالب حمایت فرد از مجیر برای دفاع از زندگی و مال و ناموس او بود. به موجب این سنت که باید رسماً اعلام می‌شد تا مردم از آن باخبر شوند و حقوق جوار را محترم شمارند، وقتی یک فرد و گاه یک عشیره، یا قبیله به تنهایی نمی‌توانست از جان و مال خود دفاع کند و در عین حال مجبور به اقامت در جایی و یا رفت و آمد به مکانی نو بود، به فرد صاحب نفوذی متوسل می‌شد و با استفاده از سنت جوار، امنیت خویش را تحصیل می‌کرد[۲].»[۳]