سیره فرهنگی معصومان درباره سوادآموزی و کتابت چه بوده است؟ (پرسش)
سیره فرهنگی معصومان درباره سوادآموزی و کتابت چه بوده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره فرهنگی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره فرهنگی معصومان مراجعه شود.
| سیره فرهنگی معصومان درباره سوادآموزی و کتابت چه بوده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره فرهنگی معصومان |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری در کتاب «سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه» در این‌باره گفته است:
- «مسلمانان به سوادآموزی و کتابت تشویق می‌شدند و اولین آیات نازل شده بر رسول خدا (ص) درباره قرائت و خواندن و آموزش با قلم بود[۱]. رسول خدا (ص) طلب دانش را برای مرد[۲] و زن مسلمان لازم می‌دانست[۳]. ائمه نیز به یاران خود توصیه به نگارش آثار می‌کردند. علی (ع) حارث اعور را که کاغذی برای نگارش تهیه کرده بود، در جمع تشویق کرد[۴]. جمعی از یاران ائمه کتاب‌هایی دارند که به اصول چهارصدگانه شهرت یافته و آنان حتی آثار نگاشته شدۀ خود را به معصومان عرضه می‌کردند و مورد تشویق قرار می‌گرفتند؛ مانند کتاب حریز بن عبدالله سجستانی در فقه[۵]، کتاب عبیدالله حلبی در فقه[۶] که بعد از عرضه به امام صادق (ع)، حضرت فرمود: برای آنان (اهل سنت) مانند این در فقه نیست[۷] یا کتاب ظریف بن ناصح در باب دیات بر امام صادق (ع) عرضه می‌شود و حضرت آن را تأیید می‌کند[۸]؛ همچنین بر امام رضا (ع) که عرضه می‌شود، مورد تأیید قرار می‌گیرد[۹]. جابر بن حیان یکی از شاگردان امام صادق (ع) آثار متعددی در علوم مختلف داشت[۱۰]. اسامی کتب اصحاب ائمه در کتاب‌های فهرست و رجال ثبت شده است.[۱۱]
- کتابت: گاهی معصومان لازم می‌دیدند مطالبی را برای آموزش در نامه‌ای تبیین کنند یا در مواردی خاص یا برای افرادی ویژه، نامه‌ای بنویسند و مطالب مهم را به آنان آموزش دهند؛ مانند نامه امیرالمؤمنین (ع) به فرزندش محمد بن حنفیه که در آن نکات آموزنده فراوانی است[۱۲]. این همان نامه ۳۱۱ نهج البلاغه است که بیان شده حضرت به امام حسن (ع) نوشته و کلینی به فرازهایی از آن اشاره کرده است[۱۳]. رسالة الحقوق امام سجاد (ع) نیز آموزش از راه نگارش و کتابت است[۱۴]. امام سجاد (ع) نامه دیگری در باب زهد دارد که ابوحمزه ثمالی آن را نقل کرده است[۱۵]. امام باقر (ع) دو نامه به سعدالخیر دارد[۱۶]. او از بنی امیه بود و از این جهت ناراحت بود. نام کامل او سعید بن عبدالملک بن مروان بن حکم بوده است نه سعد[۱۷]. نامۀ مفصل امام صادق (ع) به شیعیان یکی دیگر از آموزش‌های مکتوب است که حضرت در آن نکات مهمی را آموزش می‌دهد[۱۸][۱۹]
منبع‌شناسی جامع سیره فرهنگی معصومان
پانویس
- ↑
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ * الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ
«بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید * آدمی را از خونپاره‌ای فروبسته آفرید * بخوان و (بدان که) پروردگار تو گرامی‌ترین است * همان که با قلم آموزش داد» سوره علق، آیه ۱-۴.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۰: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ».
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۷۲ (چ دارالحدیث). در نسخه‌ای از کافی و نقل کراجکی، کنز الفوائد، ج۲، ص۱۰۷، مسلمه دارد: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ».
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۰۹ (دار الکتب العلمیه).
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۱ و ۳۶۳؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۰۰. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۲، ص۸۱.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳.
- ↑ علامه حلی، خلاصة الأقوال، ص۱۱۲: ليس لهؤلاء في الفقه مثله.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۲۴ و ۳۳۰.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۲۴.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۴۹۹.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۴۷.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۴-۳۹۲؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۱۰.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۱۰.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۶۱۸-۶۲۸؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۵۵.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۱۵.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۵۲ و ۵۶.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱۵، ص۱۳۹ (چ دار الحدیث)؛ شمس الدین محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الإسلام، ج۸، ص۱۱۴؛ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۳، ص۹۸.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۳.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۱۴۹.
