شرایط امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ (پرسش)
شرایط امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.
| شرایط امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان |
| مدخل اصلی | امر به معروف و نهی از منکر - امر به معروف و نهی از منکر در معارف و سیره نبوی |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد برهانی در کتاب «سیره اجتماعی پیامبر اعظم» در این‌باره گفته است:
«با توجه به اینکه امر به معروف و نهی از منکر از سه رکن: آمر و ناهی، مأمور و منهی و فرایند عمل تشکیل می‌شود، باید از سه دسته شرایط سخن گفت. این شرایط، در حقیقت در اینجا راهکارهایی است که شرع مقدس اسلام برای کارآمد‌تر کردن و ثمربخشی هرچه بیشتر و بهتر این آموزه ارائه کرده است. در اینجا شرایط امر به معروف و نهی از منکر را برمی‌شماریم:
- مکلف بودن: امر به معروف و نهی از منکر از جمله واجبات است و بر عهده کسی است که شرایط عام تکلیف را داشته باشد، یعنی به لحاظ شرعی «مکلف» باشد.
- مسلمان: پیش از این گفته شد که وجود این فریضه به لحاظ ولایت و مسئولیتی است که مسلمانان درباره یکدیگر دارند. از این‌رو طبق نصوص شرعی این فریضه بر غیر مسلمانان واجب نیست؛ زیرا در غیر این صورت، غیر مسلمانان ملزم به گفتار به اعتقاد و عمل مسلمانان می‌شوند و این چیزی جز اکراه و اجبار در دین نیست که در تعالیم اسلامی به صراحت نفی شده است.
- قدرت داشتن: قدرت نیز یکی از شرایط عمومی تکلیف است که با نبودن آن تکلیف نیز ساقط می‌شود. در امر به معروف و نهی از منکر باید آمر و ناهی باید در عمل قدرت ادای این مهم را داشته باشد. نهایت اینکه، در فرض عدم قدرت بر انجام دادن یکی از مراتب سه‌گانه (چهره‌ای، گفتاری و رفتاری) برخی معتقدند بایستی در قلب خود معروف را نیک دانسته، از منکر بیزار باشد، ولی بعضی دیگر بر این باورند که این امر در راستای امر به معروف و نهی از منکر نیست بلکه از لوازم و تبعات ایمان است که قابل امر و نهی است.
- آشنا به معروف و منکر: شخصی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کند، خود باید معروف و منکر را در شرع مقدس بشناسد.
- احتمال تأثیر: کسی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کند، احتمال بدهد که امر و نهی او تأثیر دارد و اگر این احتمال وجود نداشته باشد، واجب نیست.
- اصرار بر معصیت: شخص گناهکار اصرار بر معصیت داشته باشد و چنان‌چه علامتی وجود داشته باشد که نشان دهد که او گناه را ترک نموده است و اصراری بر آن نخواهد داشت، در این صورت بر وی چیزی واجب نیست.
- عذر نداشتن: ترک کننده معروف و انجام دهنده منکر نباید در ترک و فعل خود معذور باشد. بنابراین اگر معروفی را ترک کند یا منکری را انجام دهد به اعتقاد اینکه مباح است، چیزی بر او واجب نیست.
- ضرر داشتن: امر به معروف و نهی از منکر موجب ضرر جانی، شخصیتی و مالی بر خودش یا سایر مسلمین نشود[۱]»[۲]
منبع‌شناسی جامع سیره اجتماعی معصومان
پانویس
- ↑ مختصر الاحکام، آیت الله فیاض، مسأله ۲۴۲.
- ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص ۱۹۵.