صادقین در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صادقین است. صادقین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صادقین در قرآن - صادقین در حدیث - صادقین در کلام اسلامی - صادقین از دیدگاه اهل سنت - پرسش مرتبط نداردآیه صادقین
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ﴾[۱].
مفسران نخستین، به طور اغلب بحث را به شناسایی مصادیق «صادقین» معطوف و در این باره نظریات بسیار متفاوتی را ارائه کرده‌اند[۲]. به لحاظ عرفی و لغوی می‌توان گفت خداوند متعال، در این آیه مؤمنان را به رعایت تقوا و همراهی دائم و بی‌قید و شرط با صادقین امر کرده است. روشن است که امر به همراهی مطلق با صادقین، با عصمت آنان تلازم روشنی دارد؛ زیرا اگر آنها انسان‌هایی گناهکار و خطاکار بودند، امر به همراهی مطلق با آنها مستلزم وقوع بندگان مؤمن خدا در ورطه گناه و اشتباه بود که چنین امری خلاف حکمت خداوند است.
برخی از مفسران شیعه با تحلیل معنای صادقین و اطلاق امر خداوند به همراهی مؤمنان با صادقین، آنها را انسان‌هایی معصوم معرفی کرده‌اند[۳].
همچنین قتاده، از مفسران عصر پس از رسالت، به همراه برخی دیگر از مفسران اهل سنت، «صادقین» را کسانی می‌داند که در نیت و عمل صادق باشند[۴] و شب و روز و در پنهان و آشکار، راست‌گو[۵]. برایند پذیرش این صفات در یک انسان، اذعان به معصوم بودن اوست.
فخر رازی نیز در تفسیر این آیه به عصمت صادقین اعتراف می‌کند، اما سرانجام به این باور می‌رسد که چون ما پس از رسول خدا (ص) انسان معصومی را نمی‌شناسیم که در میان ما باشد، باید مجموع امت را معصوم بدانیم و امر خداوند به همراهی با صادقین را همراهی با مجموع امت تفسیر کنیم[۶].
بنابراین نمی‌توان به طور قطع به برداشت ویژه‌ای از مسلمانان نخستین درباره این آیه دست یافت، اما می‌توان مدعی شد که این آیه نیز به لحاظ معنای عرفی خود، توانایی ایجاد آشنایی با مفهوم عصمت را برای نخستین مسلمانان داشته است[۷].
منابع
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.
- ↑ در این باره ر.ک: فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۲۲؛ عبدالرحمان بن محمد بن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۱۹۰۶؛ اسماعیل بن عمرو بن کثیر قرشی دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۲۰۴؛ جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۲۸۹.
- ↑ محمد بن محمد بن نعمان مفید، الفصول المختارة، ص۱۳۸؛ ابوالصلاح حلبی، تدریب المعارف، تحقیق فارس تبریزیان، ص۱۷۹؛ همو، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص۹۵؛ محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۵، ص۳۱۸.
- ↑ محمود بن عمر زمخشری، الکشاف، ج۲، ص۳۲۰؛ عبدالله بن عمر بیضاوی، انوار التنزیل، ج۳، ص۱۰۱.
- ↑ الصدق في النية، والصدق في العمل، والصدق في الليل والنهار، والصدق في السر والعلانية عبدالرحمن بن محمد بن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۱۹۰۷.
- ↑ محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۱۶، ص۱۶۸.
- ↑ فاریاب، محمد حسین، عصمت امام، ص ۸۳.